አደጋውና ማስጠንቀቂያው

click here for pdf

ከሁለት ሳምንታት በፊት የኢትዮጵያ አየር መንገድን የሆድ ዕቃ የመጎብኘት ዕድል አግኝቼ ነበር፡፡ አየር መንገዱ ያስመረቀውን ዘመናዊ ኮሌጅ በማስመልከት የአየር መንገዱን ነገረ ሥራ እንድንጎበኝ ተጋብዘን ነበር፡፡ የጥገና ቦታውን፣ የካርጎ ማዕከሉን፣ አዳዲስ እያስፋፋቸው የሚገኙ የካርጎና የጥገና ቦታዎችን አይተናል፡፡ የአየር መንገዱን የሆድ ዕቃ ለሚመለከት ሰው ከጥንት ጀምሮ እየካበት፣ እየተሳለጠና እየሠለጠነ የመጣውን ይህን ታላቅ ሀገራዊ ድርጅት እስከ ጀርባ አጥንቱ ድረስ ለመረዳት ያስችለዋል፡፡ እንዲያውም እኛ ሀገር እንደ አበሻ መደኃኒት ሁሉም ነገር ምሥጢር ስለሚሆን ነው እንጂ ልጆቻችን በጉብኝት ፕሮግራሞች የአየር መንገዱን የሆድ ዕቃ የማየት ዕድሉ ቢኖራቸው ኖሮ አየር መንገዱንም እንዲወዱ የፈጠራ ፍልጎታቸውም እንዲጨምር ያደርገው ነበር፡፡ 

 

በጥገና ክፍሉ የጀመረው ጉብኝት በካርጎ ክፍሉ በኩል አድርጎ በአዳዲስ የማስፋፋያ ፕሮጀክቶቹ በኩል ሲጠናቀቅ ዓይኔ አንድ ነገር ላይ ዐረፈ፡፡ ነገሩ የተጻፈው በአየር መንገዱ የጥገና ክፍል ግድግዳ ላይ ነው፡፡ ለእኔ ከጥገና መሣሪያዎች፣ ከጠጋኞቹ ብቃትና ለጥገና ብቃቱ የተለያዩ ዓለም ዐቀፍ ድርጅቶች ከሰጡት ዕውቅና ባልተናነሰ የሳበኝ በየግድግዳው የተለጠፉት የደኅንነት ማሳሰቢያዎቹ ናቸው፡፡ 

...መቼ ተነሱና የወዳደቁት..." ጂጂ

ግልጽ ደብዳቤ ለመቀሌ ዩኒቨርሲቲ ፕሬዝዳንት

(ያሬድ ሹመቴ) 

ይድረስ ለ ዶ/ር ክንደያ ገ/ህይወት

ለጤናዎ እንደምን አሉ?

ክቡርነትዎ በአካል ተያይተን አናውቅም። ከስምዎ እና ከስራ ድርሻዋ ውጪ ስለርስዎ ምንም የማውቀው ነገር የለኝም። ነገር ግን ወቀሳ ለማቅረብ ይህንን ደብዳቤ ስጽፍልዎ እርስዎን ባለማወቄ ምክንያት ስህተት ሰርቼ ከአቅምዎ እና ጥሩነትዎ ውጪ የሆነ አስቀያሚ ነገር ከጽሁፌ ቢወጣ በቅድሚያ ይቅርታ እጠይቃለሁ።

እርስዎ በሚያስተዳድሩት የመቀሌ ዩኒቨርስቲ ቅጥር ጊቢ ውስጥ ስለሚገኘው አንድ ታሪካዊ ቦታ ላስተዋውቅዎ ነው። እርስዎ አጥሩን ለማሳጠር የወጣውን ወጪ እና የጊቢውን ስፋት በካሬ ሜትር ማወቅዎን እንጂ ውስጡ ስላለው እንቁ ታሪክ እንደማያውቁ እጠራጠራለሁ። ስለዚህም በእርግጠኝነትና በድፍረት ታሪኩን ላስተዋውቅዎ ወድጃለሁ። ምክንያቱ ደግሞ ታላቁን ታሪክ የሚያውቁ ቢሆን ኖሮ የቦታውን አያያዝ ያሳምሩት ነበርና ነው።

እንዳየሱስ በተለያዩ የታሪክ ፀሀፊያን ዘንድ ከዓድዋ ድል ጋር ስሙ በደማቅ ሁኔታ የሚነሳው መቀሌ የእንዳየሱስ ምሽግ ነው።

ወራሪው የጣልያን መንግስት በ1888ዓ.ም ለአመታት ሲቋምጥባት የኖረችውን ኢትዮጵያ በወረረበት ወቅት ሰሜናዊውን ኢትዮጵያ በቅኝ ግዛቱ ውስጥ እያደረገ ወደታች በመግፋት እስከ አሸንጌ ሀይቅ ድረስ ግዛቱን አሰፋ። ይህንንም ወረራ በመመከት ህዝባቸው አንድ ሆኖ እንዲሰለፍ ከፍተኛ ተጋድሎ ሲያደርጉ በነበሩት ብልሁ መሪ ዳግማዊ አፄ ምኒልክ አማካኝነት መላው የኢትዮጵያ ህዝብ ከሁሉም አቅጣጫ በጀግኖች የጦር አበጋዞቹ እየተመራ ጉዞውን ወደ ሰሜን ኢትዮጵያ አደረገ።

በዚህ ጊዜ ታዲያ ይህንን ታላቅ ሀይል ወራሪው የጣሊያን መንግስት ለመመከት ይቻለው ዘንድ ከመቀሌ 80 ኪ.ሜ. ርቀት ላይ በሚገኘው የአምባ አላጌ ተራራ ላይ መሽጎ የሰራዊቱን መንገድ ዘጋ። በራስ መኮንን የሚመራው ቀዳሚ ጦር ቦታውን ለማስለቀቅ ከፍተኛ የሆነ የድርድር ስራ ቢከውንም በማጆር ቶሴሊ የሚመራው የጣሊያን ሀይል ቦታውን "አለቅም!" በማለት አሻፈረኝ አለ።

በኢትዮጵያ ወገን ከነበሩ የጦር መሪዎች መሀል ፊታውራሪ ገበየሁ እና ቀኝ አዝማች ታፈሰ ከመሪዎቻቸው ፍቃድ ሳያገኙ ጦርነቱን በንዴት አስጀመሩ። በተጀመረው ድንገተኛ ውጊያ የጣሊያን ጦር ፍርክስክሱ ሲወጣ የጦሩ መሪም ማጆር ቶዜሊ በቦታው ላይ ህይወቱን አጥቷል።

የጋማ ከብቶች

click here for pdf

በቀደም ድሬዳዋ ላይ ዓሣ ዘነበ ብለን ከአንድ ወዳጄ ጋር ስናወራ ‹ባክህ ይሄ እንኳን የጋማ ከብቶች ወሬ ነው› አለኝ፡፡ እኔም አነጋገሩ ገርሞኝ ‹የጋማ ከብቶች ደግሞ እነማን ናቸው› ስል ጠየቅኩት፡፡

‹የማያመነዥኩ ናቸዋ› አለና አሳጠረው፡፡

‹እኮ ከድሬዳዋ ዓሣ ጋር ምን ያገናኘዋል› 

 

‹እኔ ድሬዳዋ እንኳን ዓሣ የዓሣ ፋብሪካ ቢወርድላት ችግር የለብኝም፡፡ ለምን፣ እንዴት፣ መቼ፣ ማን፣ ፊትና ኋላ፣ ቀኝና ግራ የሚባሉ ነገሮች ፋሽናቸው አለፈ እንዴ? አንድ ሚዲያ ‹ዓሣ ዘነበ› ከማለቱ በፊት በጋዜጠኛውና በሚዲያ ኃላፊዎች ላይ ‹ማመዛዘን› የሚባለው ነገር መዝነብ ነበረበት፡፡ ያንን የዘገበ ዘጋቢ ዓሣ ሊያዘንብ የሚችል ታሪካዊ፣ ሳይንሳዊ፣ ሃይማኖታዊ፣ አየር ንብረታዊ፣ ሌላም ምክንያት መኖር አለመኖሩን ሳያጣራ፣ በየቦታው ተዘዋውሮ ሳያረጋግጥ፣ ከሁሉም በላይ ደግሞ በኅሊናው መዝኖ ከግምት በላይ ሳያልፍ፣ እንዴት ለዘገባ ያበቃዋል፡፡ ይኼ የጋማ ከብትነት ይባላል፡፡

 

የጋማ ከብት ይበላል ግን አያመነዥክም፡፡ ያገኘውን መዋጥ ብቻ ነው፡፡ እስኪ የቀንድ ከብቶችን ተመልከት ቀን የበሉትን ማታ ጋደም ብለው በጽሞና ሲያመነዥኩት ታዳምጣለህ፡፡ ይፈጩታል፣ ይሰልቁታል፣ ያጣጥሙታል፣ ያወጡታል፣ ያወርዱታል፡፡ አንዴ ገባ ብለው እንዲሁ አይተውትም፡፡ ፊውዝ እንኳን የማይስማማው የኤሌክትሪክ ኃይል ሲመጣ አላሳልፍም ብሎ ራሱ ይቃጠላል፡፡ ብሬከር እንኳን በዐቅሙ የማይሆን ኤሌክትሪክ ሲመጣ ይዘጋል፡፡ እንዴት ሰው እንደ ጋማ ከብት የሰጡትን ሁሉ ይውጣል፡፡  

መኪና አሳዳጅ ውሾች

አንድ የአፍሪካ የሽምቅ ውጊያ መሪ ለብዙ ዓመታት በሽምቅ ውጊያ ታግሎ ነባሩን መንግሥት ካስወገደ በኋላ ለ12 ዓመታት ሀገሪቱን መራ፡፡ ሕዝቡ በሽምቅ ተዋጊነቱ ጊዜ የወደደውን ያህል በመንግሥትነቱ ጊዜ ሊወደው አልቻለም፡፡ ሲመጣ በጭብጨባና በሆታ ተቀበለው፣ ሲውል ሲያድር እያዘነበት ሄደ፣ ሲቆይ ተቀየመው፣ ሲሰነብት ተቃወመው፣ ሲከርምም ዐመፀበትና ከሥልጣኑ አባረረው፡፡ ‹ከሽምቅ ውጊያ በኋላ› After ‹Guerrilla fighting› የተሰኘውን መጽሐፉን ሲጽፍ ከሀገሩ ተባርሮ በሰው ሀገር ያገኘው ናይጄርያዊው ደራሲ ቶማስ ኙዌንጌ ስሙን እንደማይጠቅስ ቃል ገብቶለት አነጋግሮት ነበር፡፡ የሽምቅ ውጊያ መሪው ‹ሆ› ብሎ በእልልታ የተቀበለው ሕዝብ ‹ሂድ› ብሎ በቁጣ ለምን እንዳባረረው ሲገልጥለት እንዲህ ነበር ያለው፡፡

‹የነበረውን መንግሥት ጥለን ሥልጣን ለማግኘት ታግለናል፡፡ ሕዝብን ከጭቆና ነጻ ለማውጣት፣ ፍትሕና እኩልነትንም ለማስከበር ታግለናል፡፡ አሁን ሳስበው የተዘጋጀነው እስከ ቤተ መንግሥቱ ላለው ጉዞ ነበር፡፡ ቤተ መንግሥት ስንገባ ምን ማድረግ እንዳለብን በቅጡ አላሰብንበትም፡፡ የነበረውን ስለ ማስወገድ እንጂ የተሻለ እንዴት እንደምናመጣ በደንብ አልሠራንም፡፡ ቤተ መንግሥቱን ከውጭ ስታየውና ውስጡ ሆነህ ስትኖርበት ይለያያል፡፡ ሥልጠኑን ለማግኘት ስትታገልና ስታገኘው ልዩነት አለው፡፡ መሬት ላይ ሆነህ ተራራውን ስታየውና ተራራው ላይ ሆነህ ተራራውን ስታየው እንደሚለያየው ዓይነት፡፡ ነባሮቹን ችግሮች አስወግደናል፤ ግን በአዳዲስ ችግሮች ነው የቀየርናቸው፤ ነባሮቹን ጦርነቶች አስቁመናል፤ ግን በአዳዲስ ጦርነቶች ነው የተካናቸው፣ ነባሮቹን ቅሬታዎች ፈትተናል፤ ግን በአዳዲስ ቅሬታዎች ነው ቦታቸውን ያስያዝነው› ነበር ያለው፡፡

የደጃች ውቤ ልቅሶ

click here for pdf

ዐፄ ቴዎድሮስ በበጌምድር ማንም ለሞተ ዘመዱ እንዳያለቅስ የሚል ዐዋጅ ዐውጀው ‹ሰው ሁሉ ዕንባውን ያጠጣ ነበር፡፡› በዚህ መካከል ደጃች ውቤ ሞቱና ለእቴጌ ጥሩ ወርቅ ወደ መቅደላ መርዶ ተላከ፡፡ ዐፄ ቴዎድሮስም ሕዝቡን ‹ለደጃች ውቤ አልቅሱልኝ› ብለው አዘዙ፡፡ ሰውም ሁሉ ዘመዱ ሲሞት የቀረበት ልቅሶ ያን ጊዜ ወጣለት፡፡ ይህንን ያየች የበጌምድር አልቃሽ

የኔታ ደጅ አዝማች ሁልጊዜ ደግነት

ዛሬ እንኳን ለድኻው ዕንባ አስተረፉለት

ብላ ገጠመች ይባላል፡፡

ያን ቀን በበጌምድር ወጥቶ የማያውቅ ሰው አደባባይ ወጥቶ፣ ተለቅሶ የማያልቅ ልቅሶ ተለቀሰ ይባላል፡፡ ከወጣው በጌምድሬ መካከል ደጃች ውቤን የሚያውቃቸው፣ ለደጃች ውቤም ያለቀሰላቸው ጥቂት ነው አሉ፡፡ አብዛኛው ሰው ያለቀሰው ከዚህ በፊት ለሞተውና ተከልክሎ ሳያለቅስለት ለቀረው ዘመዱ ነበር፡፡ በየማርገጃው የወረደው ሙሾ ደጃች ውቤን ከሚያስታውስ ይልቅ ቴዎድሮስን የሚወቅሰው ይበዛ ነበር አሉ፡፡ በዚህ የተነሣ የደጃች ውቤ ልቅሶ በድምቀቱ ተወዳዳሪ አጥቶ ይኖራል፡፡

ምክንያትና ሰበብ ይለያያሉ፡፡ ምክንያት የአንድ ነገር መነሻ ሥር መሠረቱ፣ ቫይረሱና ጀርሙ፣ መንሥኤውና መብቀያው ነው፡፡ ሰበብ ግን ያ በአንዳች ምክንያት ሲበቅል፣ሲያድግ፣ ሲጎነቁል፣ ሲከካ፣ ሲቦካ የኖረ ጉዳይ የሚገለጥበት ምቹ አጋጣሚ ነው፡፡ ‹እንኳን እናቱ ሞታ እንዲያውም አልቅስ አልቅስ ሲለው› የኖረ ሰው ‹ዋይ› ብሎ የሚወጣለት ቀን፡፡ የበጌምድርን ሰው በነቂስ ወጥቶ እንዲያለቅስ ያደረገው ምክንያት የደጃች ውቤ መሞት አልነበረም፡፡ የቴዎድሮስ አስተዳደራዊ በደል እንጂ፡፡