ጌሾና ጫት - በአውስትራልያ

click here for pdf

አሁን አብዛኛው አውስትራልያ የገባ ኢትዮጵያዊ በሚገኝባት የሜልበርን ከተማ ውስጥ አበሻው ሰብሰብ ብሎ በሚኖርባትና በሚሠራባት ፉትስክሬይ በተባለችው መንደር እንገኛለን፡፡ ይህች የሜልበርን ምዕራባዊ ቀበሌ የሆነች መንደር ጥንት የኤስያውያን መናኸርያ ነበረች ይባላል፡፡ ዛሬ ግን ዋናዋ የአፍሪካውያን ስደተኞች መሰባሰቢያ ናት፡፡ በዚህች ከ74000 ትንሽ ከፍ የሚል ሕዝብ በሚኖርባት መንደር ውስጥ ከ135 ሀገሮች የመጡ ስደተኞች ይኖሩባታል፤ ከ85 ቋንቋ በላይ ይነገርባታል፡፡ እንዴው መርካቶ በሏት፡፡

በአውስትራልያ ታሪክ የመጀመሪያው የእንጀራ መሸጫ ሱቅ የተከፈተው እዚህ ነው፡፡ በነገራችን ላይ እዚህ ሀገር እንጀራ በዋናነት ከስንዴ ወይም ከሩዝ ዱቄት ተቦክቶ የማሽላ ዱቄት ይቀላቀልበታል፡፡ የታደሉት ደግሞ ከሀገር ቤት የመጣ የጤፍ ዱቄት ለአመል ይጨምሩበታል፡፡ ስፋቱ የአገር ቤት እንጎቻ የሚያህል ሲሆን ውፍረቱ የሰንበት ቂጣ ታናሽ ወንድም ነው፡፡ ኮከብ የመሰለ ዓይን ባያገኝም፣ ሞጭሟጫ ከመባል ለጥቂት ይተርፋል፡፡ በብዛት የሚጋገረው ከብረት በተሠራ ምጣድ ነው፡፡ አልፎ አልፎ ግን ከሀገር ቤት የሸክላ ምጣድ የሚያመጡ አሉ፡፡ ሳይሰበር ከደረሰላቸው፡፡

የኛ ሰው በካንጋሮ ምድር

click here for pdf

7, 617, 930 ስኩዌር ኪሎ ሜትር በምታካልለው ሰባተኛ አህጉር፣ በስፋቷ የዓለማችን ስድስተኛ ሀገር በሆነችው አውስትራልያ ውስጥ እገኛለሁ፡፡  አንድ አህጉር አንድ ሀገር ሲሆን አውስትራልያ በዓለማችን ብቸኛዋ ትመስለኛለች፡፡ የሚገርመው ግን ይህንን የሚያህል ሰፊ ሀገር ውስጥ የሚኖሩት ሃያ ሁለት ሚሊዮን ሰዎች ብቻ መሆናቸው ነው፡፡ ‹አይሆንም እንጂ ቢሆንማ› እንደሚባለው ቢቻል ኖሮ ከአውስትራልያ ይዤ ወደ ሀገሬ የምገባው የቤት መሥሪያ መሬት ነበር፡፡ እዚያ የወባ ክኒን የምታክል መሬት ለማግኘት የቀበሌ መታወቂያ፣ 10/90፣ 20/80፣ ባንክ ቤት፣ ወረፋ፣ ምዝገባ፣ ዕጣ፣ መከራ እያሳየን እዚህ መሬት የካንጋሮ መጨዋቻ ሆኖላችኋል፡፡ ‹አስወስጄ መጣሁ አስወስጄ› የሚለው ዘፈን ባህል ነውና እኛ የባሕር በራችንን አስወስደን ትንሷን ጅቡቲ ስንለማማጥ እንኖራለን፤ የዓለማችን ትልቋ ደሴት የምትባለው አውስትራልያ 34,218 ኪሎ ሜትር ርዝመት ያለው የባሕር ጠረፍ ባለቤት ናት፡፡ አውስትራልያ የሚለው ስም ከላቲኑ ‹‹አውስትራሊስ› የመጣ መሆኑንና ትርጉሙም ‹ደቡባዊ› ማለት እንደሆነ ይነገራል፡፡

ጉዞ ወደ ምድር ጥግ (ክፍል አራት)

click here for pdf

ባለፈው ሳምንት በቡሩኖ ደሴት በምትገኘው ብሩናይ አውሮፕላን ማረፊያ ነበር የተለያየነው፡፡ አንዲት የሀገሬን ሰዎች የመሰለች ልጅ ወደ እኔ አቅጣጫ ስትመጣ አይቼ፡፡ ልጅቱ መጣች፡፡ እንደ ዓይኔ ምስክርነት ከሆነ የሀገሬ ልጅ ናት፡፡ በአንገቷ ላይ ጣል ያደረገችው ሻርፕ ነገርም ነጠላ ቢጤ ነው፡፡ እንዲያውም የሆነ ጥልፍ ነገር ይታየኛል፡፡ መጣችና ከእኔ በትይዩ ከሚገኘው የተደረደረ ወንበር መካከል ተቀመጠች፡፡ ይኼኔ ዓይኔን ተጠራጠርኩት፡፡ ኢትዮጵያዊት አይደለችም ማለት ነው? አልኩ በልቤ፡፡ መሆን አለመሆኗን ለማረጋገገጥ የሆነ ምልክት መፈለግ ጀመርኩ፡፡ ምንም ነገር ሳጣ ‹‹ለምን አልጠይቃትም›› አልኩና አመራሁ፡፡

ወደ ወንበሯ ስጠጋ ባደረገችው ሻርፕ ላይ ኦዳ (የኦሮሞ ባሕላዊ መለያ የሆነው ዋርካ) ተጠልፎ አየሁት፡፡ በዚህ ተጽናናሁና

‹‹ኢትዮጵያዊት ነሽ›› አልኳት በአማርኛ፡፡

‹‹ይቅርታ አይደለሁም›› አለችኝ በእንግሊዝኛ፡፡

‹‹ይህንን የልብሱን ጌጥ ግን ዐውቀዋለሁ›› አልኳት እኔም በእንግልጣር፡፡

ቀና ብላ በአግራሞት እያየችኝ ‹‹ልክ ነህ ኦዳ ነው›› አለችኝ፡፡

‹‹ታድያ ቢያንስ በትውልድ ኢትዮጵያዊ ነሻ›› አልኳት እንደ ቀልድ፡፡

‹‹አይደለሁም›› ብላኝ ኮስተር አለች፡፡

እንዲህ ዓይነት ነገር በአሜሪካ ሚነሶታ አጋጥሞኝ ስለሚያውቅ ተጠራጠርኩና በእንግሊዝኛ ‹‹ይቅርታና ታድያ የየት ሀገር ሰው ነሽ?›› አልኳት፡፡

ሰቆቃወ ግብጽ

click here for pdf

ክርስትናን እሳት የሚያሸንፈው ቢሆን ኖሮ ድምጥያኖስና ዲዮቅልጥያኖስ በተሳካላቸው ነበር፡፡ ክርስትናን መግደል የሚያሸንፈው ቢሆን ኖሮ አይሁድና ሮማውያን፣ ኮሙኒስቶችና ማኦኢስቶች ድል በነሡት ነበር፡፡ ክርስትና በቤተ ክርስቲያኖች መቃጠል፣ በቅዱሳት መጻሕፍትም መቆነጻጸል የሚያበቃለት ቢሆን ኖሮ ኔሮንና ትራጃን፤ ዮዲት ጉዲትና ግራኝ ባስቆሙት ነበር፡፡ ክርስትና እሳት ሆኖ በእሳት ውስጥ ማለፍ ነው፡፡ ክርስትና እሳትን እሳት ሆኖ ድል መንሣት ነው፡፡ እዚህ እሳት ላይ ሦስቱ ሕጻናት ተጥለው ነበር፣ እዚህ እሳት ውስጥ ቂርቆስና እየሉጣ ተወርውረው ነበር፡፡ ይኼ እሳት ቅዱስ ፖሊካርፐስን በልቶት ነበር፡፡ ክርስትና ግን ይኼው አለ፡፡

ሊያጠፉት የተነሡት ሁሉ ተረት ሆነዋል፡፡ ክርስትና ግን ህያው ሆኖ አለ፡፡ የሠራነውን ቤተ ክርስቲያን ያቃጥሉ ይሆናል፣ የሠራነውን ሰማያዊ ቤት ግን አይደርሱበትም፡፡ ንብረታችንን ይወስዳሉ፣ እምነታችንን አያገኙትም፤ እኛን ይገድላሉ፤ ነፍሳችን ግን ከዐቅማቸው በላይ ናት፡፡ ይህንን መከራ አስቀድመን የማናውቀው ቢሆን ኖሮ በደነገጥን ነበር፡፡ ነገር ግን ክርስቲያን ስንሆን ይህ እንደሚመጣ እናውቅ ነበር፡፡ ‹ተዘጋጅታችሁ ተቀመጡ› ተብለናልና ተዘጋጅተን ነበር፡፡ እኛ ቆንጨራና ቦንብ፣ መትረጊስና አዳፍኔ አንይዝም፡፡ እኛ በጠጠር ጎልያድን የሚረታውን ይዘናል፡፡ በጩኸት ሳይሆን በዝምታ ኢያሪኮን የሚንደውን ይዘናል፡፡ በሁካታ ሳይሆን በርጋታ የሚሠራውን ይዘናል፡፡ እነርሱ ሲጮኹ ከአጋንንት ጋር ያወካሉ፤ እኛ ግን ዝም ስንል ከፈጣሪያችን ጋር እንነጋገራልን፡፡ ዛሬ በምድር ላይ የለኮሱትን እሳት ብዙዎች በሰማይ እነርሱው ይቀበሉታል፡፡

አይቀርም፤ አምላካችንም ዝም አይልም፡፡ እንገደላለን፤ ግን እናሸንፋለን፤ እንቃጠላለን፤ ግን እንለመልማለን፡፡ እናጣለን፤ ግን እናገኛለን፡፡ ቤተ ክርስቲያን ከተቃጠሉት ሕንጻዎቿ በላይ ናትና፡፡

‹መድኃኒቱ የትኛችንም ፋርማሲ ውስጥ የለም›

click here for pdf

ግብጽ ከድጡ ወደ ማጡ እየተጓዘች ነው፡፡ ሀገርን ማናጋትና ማፍረስ ምንኛ ቀላል እንደሆነ እየተማርንም ነው፡፡ ዴሞክራሲያዊ ሥርዓት የአስተሳሰብ፣ የበሰለ አመራር፣ የዴሞክራሲያዊ ተቋማት ግንባታና ብስለት፣ የታመነና የበሰለ ሚዲያ፣ መብቱንና ግዳጁን የተረዳና የሚወጣ ማኅበረሰብ፣ ልካቸውንና መልካቸውን የሚያውቁ የፍትሕ፣ የጸጥታና የውትድርና ተቋማት አጠቃላይ ውጤት እንጂ የምርጫ ሂደትና ውጤት ብቻ እንዳልሆነም እየተማርን ነው፡፡

የእሥራኤልና ፍልስጥኤምን የሰላም ድርድር አስመልክቶ በቅርቡ የተጠየቁት የእሥራኤል ፕሬዚዳንት ሺሞን ፔሬዝ ‹‹ድርድር ማለት እኛ መፍትሔ ነው ብለን የምናስበውን ለሌላ ለማሳመን የምናደርገው ውይይት አይደለም፤ ድርድር ማለት ሁለታችንም በጋራ የምንፈልገው ሌላ ሦስተኛ መፍትሔ ነው፡፡›› ብለው ነበር፡፡ ሌላ ሦስተኛ መፍትሔ ከመፈለግ ይልቅ ‹እንትን ወይም ሞት‹ ብለው የተሰለፉ የግብጽ ልጆች ሀገራቸውን ወደ ማትወጣበት ኪሣራ እየተከተቷት ነው፡፡

አንድ ‹ተረት  በሥዕል› የሚባል መጽሐፍ ውስጥ እንዲህ የሚል ማንበቤን አስታውሳለሁ፡፡ ሁለት ውሾች መንገድ ላይ ሲሄዱ ከሥጋ ቤት መኪና የወደቀ ምርጥ ሥጋ ያያሉ፡፡ ሁለቱም ወደ ሥጋው ይፈተለካሉ፡፡ ሁለቱም ግን ሥጋው ጋ ከመድረሳቸው በፊት ይፋጠጣሉ፡፡ ሥጋውን እኔ ብቻ ነኝ መብላት ያለብኝ በሚል አባዜ ውስጥ ገብተው ከሥጋው ጎን መናከስ ጀመሩ፡፡ በእግር እየተገፋፋ፣በጥርስ እየተቧጨቁ ቀኑን ሙሉ ሲናከሱ ዋሉ፡፡ በመጨረሻም ተዳከሙ፡፡ ደማቸው ፈስሶ፣ ቆዳቸውም ተሰነጣጥቆ ምድር ላይ ተዝለፍልፈው ወደቁ፡፡

የተባረኩ እግሮች

click here for pdf

የሀገርን ክብር ከፍ የሚያደርጉ፣ ጽናትንና ብርታትን የሚሰብኩ፣ አልበገር ባይነትንና ተጋድሎን የሚያውጁ፣ ለዓላማ ቁርጠኝነትንና ትጋትን የሚናኙ የተባረኩ እግሮች፡፡ ምን ነበር ይሆን የምታስቢው እንዲያ ተከበሽ ስትሮጭ፣ ምን ነበር ይሆን የምታልሚው እንዲያ ሀገርሽ አንድ ወርቅ እንኳን አጥታ ስሟ ከሠንጠረዡ ሲጠፋ፤ ምን ነበር ይሆን የምታስቢው የእነ አበበና የነ ማሞ፣ የነ ምሩጽና የነኃሌሌ፣ የነ ቀነኒሳና የነ ገዛኸኝ ታሪክ ወደ ተረትነት ሲለወጥ፤ ተንታኙ ሁሉ እንዲህ ነበሩኮ የሚለንን ስትሰሚ ምን ነበር ይሆን የምታስቢው፡፡

የሮጥሽውን እንጂ ያሰብሽውን አላየነውም፡፡ ያደረግሽውን እንጂ የወሰንሽውን አልተመለከትነውም፡፡ ወደየት ነበር የሮጥሽው? ምን ነበር ከፊት የሚታይሽ? አበበ ነው ወይስ ኃይሌ? ባንዲራሽ ነው ወይስ ሕዝብሽ? መቼም ምንመ ሳታይ እንዲያ አልተፈተለክሽም፡፡ ምንስ ነበር የምትሰሚው? መቼም የሞስኮን ሕዝብ ጩኸት አይደለም፡፡ በማያውቁት ቋንቋ የሚነገር ጩኸት ምች እንዲያ ያስሮጣልና፡፡ ሂጂ፣ ሂጂ፣ ሂጂ ጥሩነሽ ሩጭ፤ ታሪክ ተረት ሆኖ እንዳይቀር ለሀገርሽ ወርቁን አምጭ› ‹ሂጅ አብረንኅ እየሮጥን ነው፣ ብቻሽን ከቶ አይደለሽም፤ ምሩጽ ቀድሞ ሰባብሮታል፣ ይህ አየር ለኛ አዲስ አይደለም› የሚለው የሕዝብሽ ድምጽ ነበር በሹክሹክታ የተማሽው? አርምሞኮ ቋንቋ ነው በውስጥ ከነፍስ ጋር የሚያወሩት፡፡

ጉዞ ወደ ምድር ጥግ (ሦስተኛ ክፍል)

click here for pdf

አውሮፕላኑ ወደ ምድር ዝቅ እያለ መሆኑን አስተናጋጇ በመናገር ላይ ናት፡፡ የምናርፈው ባንዳር ሰሪ ባጋዋን የሚባለው የብሩናይ ዓለም ዐቀፍ የአውሮፕላን ማረፊያ ነው፡፡ ብሩናይ እስከ ዛሬ ስሟን እንኳን ሰምቻት የማላውቅ ትንሽ የደቡብ እስያ (ኦሺንያ) ሀገር ናት፡፡ ወደ እርሷ ለመድረስ ከዱባይ ተነሥተን የ8 ሰዓት ከ15 ደቂቃ በረራ ነው ያደረግነው፡፡ ብሩናይ ማለት ‹የሰላም ሀገር›› ማለት ነው ይላሉ ሀገሬዎቹ፡፡ ሲያቆላምጧትም ‹ብሩናይ ዳሩ ሳላም› ይሏታል - ብሩናይ ሀገረ ሰላም ለማለት፡፡

ይህች በደቡብ እስያ በቦርኒዎ (Borneo) ደሴት ላይ የምትገኘው ትንሽ ሀገር ከዋናው የእስያ መሬት በቻይና ባሕር በኩል ትለይና በሌላዋ ክፍሏ ደግሞ ከኢንዶኔዥያና ማሌዥያ ጋር ትዋሰናለች፡፡ የቦርኒዎ ደሴት የሚገርም ነው፡፡ ከብሩናይ በቀር በደሴቱ ላይ ሌላ ሉዓላዊ ሀገር የለም፡፡ ቦታውን ማሌዥያና ኢንዶኔዥያ ተካፍለውታል፡፡

ብሩናይ በንጉሣዊ አገዛዝ የምትተዳደር ሀገር ናት፡፡ ሡልጣኑ የሀገሪቱ የመጨረሻው ወሳኝ አካል ነው፡፡ የመንግሥቷ ይፋዊ እምነት እስላምና መሆኑን የአየር መንገዱ መጽሔት ይናገራል፡፡ የንጉሡ አንደኛው ተግባርም እስልምናን መጠበቅና ማስተማር መሆኑን ይገልጣል፡፡ በነዳጅ ምርቷ የምትታወቀው ይህቺ ትንሽ ደሴት ከ16ኛው መክዘ ጀምሮ ወደ አካባቢው በሄዱ የአውሮፓ አሳሾች ትታወቅ ነበር፡፡ በተለይም ደቾች ከጥንት ጀምረው የንግድ ግንኙነት መሥርተውባት ነበር፡፡ በማጅላን የ1521 እኤአ የዓለም ጉዞ ወቅት ስፔኖች ወደ አካባቢው መጥተው ያዟት፡፡ የሀገሬው ሕዝብ ግን በ1578 ስፔኖቹን ተዋጋቸው፡፡ በኋላ ደግሞ በ1888 ሀገሪቱ በእንግሊዝ ጥብቅ ቁጥጥር ሥር ሆነች፡፡ በ1959 ደግሞ የጃፓኖች የወታደር መሥፈሪያ ተደረገች፡፡

ባዶ አቁማዳ

click here for pdf
ነፍሱን ይማረውና ሀገራችን ካፈራቻቸው የቅርብ ዘመን ገጣምያን አንዱ ደበበ ሰይፉ ‹ከአኩስም ጫፍ አቁማዳ›› የሚል ግጥም ነበረው ፡፡በዚህ የኢትዮጵያዊነት ፍቅርና መነሻውን በውብ ትረካ በገለጠበት ግጥሙ ላይ እንዲህ የሚሉ የመዝጊያ አካባቢ ስንኞች አሉት፡፡

‹‹እኔ ና ወንድሞቼ›› አለ በለዘብታ

ለራሱ እንዲያወራ የራሱን ስሞታ

‹‹እኔና ወንድሞቼ ሁላችን ሁላችን

ከባዶ አቁማዳ ነው የሚዛቅ ፍቅራችን

ይህ ነው አንድነታችን

ይህ ነው ባህላችን››

(ደበበ ሰይፉ፣ የብርሃን ፍቅር፣ 1992 ዓም፣ ገጽ 60)

አንዳንድ ጊዜ እኛነታችንን ዝም ብላችሁ ስታስተውሉት ይኼ ባዶ አቁማዳ ይታያችኋል፡፡ ኢትዮጵያውያንን ከጥጋብ ይልቅ ረሃብ፣ ከሰላም ይልቅ ጦርነት፣ ከደስታ ይልቅ መከራ፣ ከማግኘት ይልቅ ማጣት፣ ከነጻነት ይልቅ እሥር፣ ከሥልጣን ይልቅ ተራነት፣ ከመሾም ይልቅ መሻር፣ ከዕውቀት ይልቅ ማይምነት፣ ከምሁርነት ይልቅ ሌጣነት ሲያፋቅረን ታያላችሁ፡፡ እኛው አበሾቹ ‹ውሾች ምን ጊዜ ነው የሚናከሱ - ጅብ አባረው ሲመለሱ› ብለን እንተርታለን፡፡ ደስታና ጥጋብ፣ ማግኘትና ነጻነት ከሌሎች ጋር ብቻ ሳይሆን ከመርሖቻችንና ከዓላማዎቻችን ጋር ሳይቀር ሲያጣላን እናየዋለን፡፡ በበረሓ ትግል ተግባብተውም ይሁን ተሸካክመው የኖሩ ታጋዮች ከተማ ሲገቡ ነው ከመርሖቻቸውም ከመርሕ ወገኖቻቸውም ጋር የተጣሉት፡፡ ተከባብረውም፣ ተሸካክመውም፣ ተጣጥመውም የኖሩት የተቃዋሚ ፓርቲ መሪዎች ድልና ሥልጣን ወደ ደጃቸው መቅረብ ስትጀምርና በክብርና ዝና መጥለቅለቅ ሲጀምሩ ነበር ሽንፍላቸውን ገልብጠው ያሳዩን የጀመሩት፡፡ ከባዶ አቁማዳ ነበረ ፍቅራቸው፡፡

ጉዞ ወደ ምድር ጥግ (ክፍል ሁለት)

click here for pdf

ከምሽቱ አራት ሰዓት ተኩል ላይ ወደ አውሮፕላኑ እንድንገባ ተጋበዝን፡፡ በቀኜም በግራዬም ከፊቴም ከኋላዬም የተቀመጡት የእስያ ዝርያ ያላቸው ተጓዦች ናቸው፡፡ እንዲህ ኤስያውያን በሞሉበት አውሮፕላን ስሄድ የመጀመሪያዬ ነው፡፡ አስተናጋጆቹ ከዚህ በኋላ ወደ ቀጣዩ መዳረሻችን ለመድረስ የስምንት ሰዓት ከሩብ ጎዳና ይቀረናል አሉ፡፡ ከዚያ በኋላ ደግሞ ሌላ አውሮፕላን እንይዛለን፡፡ ድሮ ሦስተኛ ክፍል ስንማር ‹ንብ አበባ ለመቅሰም የምታደርገውን ጉዞ በአንድ መሥመር ብታደርገው ኖሮ፣ ዓለምን ትዞር ነበር› የሚል ነገር ተምሬ ነበር፡፡ አሁንም የኔ ነገር እንደዚያ ሳይሆን አይቀርም፡፡

‹ይህ ነው ምኞቴ እኔ ለሕይወቴ› የሚል የቆየ የማርሽ መዝሙር  ትዝ አለኝ፡፡ እዚያ መዝሙር ውስጥ ደግሞ

ረዥሙን ጉዞ ትግሉን ዐውቄ

ተነሥቻለሁ ትጥቄን አጥብቄ

የሚል ነገር ነበረው፡፡ ምን ይደረግ ሰው ከሀገሩ ሲወጣ ትዝታ ነው የሚተርፈው፡፡ ከወሎ መቄት ወደ አዲስ አበባ መጥተው የኖሩት አለቃ ለማ ኃይሉ አይደሉ እንዴ ቢቸግራቸው ‹‹እግር አዲስ አበባ ልቡና መቄት›› ያሉት፡፡ አንዳንድ ጊዜ ‹ሀገር ማለት ምንድን ናት?›› ያሰኛል፡፡ በሀገራችን ተሰቃየን፣ ታሠርን፣ ተንገላታን፣ ግፍ ተፈጸመብን ብለው ከሀገር የሚወጡ ወገኖቻችን እንኳን መልሰው ‹ሀገሬ› ሲሉ ሳያቸው ይህቺ ሀገር የምትባል ‹መንፈስ› ምንድን ናት? እላለሁ፡፡ አንድ ጊዜ ከዋሽንግተን ዲሲ ወደ አዲስ አበባ ስመጣ ከጎኔ አንድ በጎልማሳነት እድሜ ላይ የደረሰ ኢትዮጵያዊ ወገን ተቀምጦ ነበር፡፡ አውሮፕላኑ ሲነሣ እጁ ይንቀጠቀጣል፡፡ ያመመው መሰለኝና ዘወር ብዬ ‹‹አመመህ›› ስል ጠየቅኩት፡፡ ግንባሩን በመሐረብ እየጠረገ ‹‹ደኅና ነኝ፣ ምንም አልል›› አለኝ በእንግልጣር፡፡ አሁንም እጁ ይንቀጠቀጣልና ዘወር አልኩ፡፡