የተሸጡት አባት

click here for pdf

በአውሮፓ ክርስቲያኖች ዘንድ የታወቀ አንድ የአራተኛው መክዘ ታሪክ አለ፡፡ ድኾችን እጅግ የሚወድ፣ የተቸገሩትን ለመርዳት ምንም ነገር የማያግደው፤ ከእራሱም አብልጦ ለሌሎችን የሚሞት አንድ ሰው ነበረ፡፡ ይህ ሰው በበጎ ምግባሩ የተነሣ ስሙ ተረስቶ ‹እኁ ቅዱስ- ቅዱሱ ወንድም› እየተባለ ነው የሚጠራው፡፡ በታሪክ ድርሳናትም የተመዘገበው በዚሁ ስም ነው፡፡ ሠርቶ የሚያገኘውን ምንም ለሌላቸውና ለምነው እንኳን ለማግኘት ዐቅም ላነሣቸው በመስጠት የታወቀ ነበር፡፡

አንድ ጊዜ የሚሰጠው ነገር አጣ፡፡ ብዙ ችግረኞች ደግሞ መልካም ዜናውን ሰምተው ጥቂት ነገር ለማግኘት ወደ እርሱ ዘንድ መጡ፡፡ ምን ይስጣቸው፡፡ የሚያያቸው አካል ጉዳተኞችና አረጋውያን ሌላ አማራጭ የላቸውም፡፡ ብዙዎቹ ገንዘቡን ከጨረሰ በኋላ ከሩቅ ሀገር ሳይቀር በመምጣታቸው አዘኑ፡፡ መመለሻ እንኳን የላቸውም ነበር፡፡ በመጨረሻ እኁ ቅዱስ አንድ ውሳኔ ላይ ደረሰ፡፡ ‹‹እኔን ሽጡኝና ተካፈሉ› አላቸው፡፡ እነዚያ ችግረኞችም ምን አማራጭ ስላልነበራቸው እርሱን በባርነት ሸጡትና ገንዘቡን ተካፈሉ፡፡

አምሳሉ፤ እንኳን ትሞት ትታመምም አይመስለኝ ነበር

 

click here for pdf 

ጌታቸው ኃይሌ

ኮሌጅቪል፤ ታኅሣሥ 12 ቀን፤ 2006 (12/21/2013)

ፕሮፌሰር አምሳሉ አክሊሉና እኔ አብሮ- አደግ ፥ አብሮ- ጎልመስ፥ አብሮ -አረግ ነን። በ1947 ዓ. ም. የእንግሊዝ ፊደል አብረን ከቆጠርንበት ጊዜ አንሥቶ በቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዩኒቨርስቲ አንድ ዓይነት ትምህርት ለማስተማር እስከተቀጠርንበት ጊዜ ድረስ በቦታ እንኳን ሳንለያይ አብረን ነበርን። በዚህ አምላክ በመረቀልን ረጅም ጊዜ አንድ ቀንም አንዳችን ሌላውን ቅር የሚያሰኝ ቃል ከአፋችን መውጣቱ ትዝ አይለኝም። የተለያየ ጠባይ ያላቸው ሰዎች መፋቀር፥ መተሳሰብ፥ መረዳዳት፥ እንደሚችሉ የአምሳሉና የእኔ ወዳጅነት ምሳሌ ሊሆን ይችላል። ለጻፍኩት የሕይወት ታሪኬ ርእሱን የአምሳሉና የጌታቸው ታርክ ብለው የተገባ መሆኑን ያነበበው ሁሉ ሊገምት ይችላል። ረጅሙን በወንድማማችነት አብሮ የመኖር ሕይወታችንን ለማስቀረት ደርግና ሞት ሸመቁበት።

ዶክተር አምሳሉ አክሊሉ ዐረፉ

click here for pdf

አብዛኞቻችን የመዝገበ ቃላትን አጠቃቀም የተማርንበትን ‹እንግሊዝኛ -አማርኛ መዝገበ ቃላት›› ያዘጋጁት ዶክተር አምሳሉ አክሊሉ በ83 ዓመታቸው ታኅሣሥ 11 ቀን 2006 ዓም ዛሬ ዐረፉ፡፡ ዶክተር አምሳሉ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዩኒቨርሲቲ ከሚባልበት ዘመን ጀምሮ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ያስተማሩ መምህር ነበሩ፡፡ 

ነፍሳቸውን በገነት ያኑርልን፡፡

ምግብና ፖለቲካ

click here for pdf

በየዓይነቱ የሚባል ምግብ መቼም ታውቃላችሁ፡፡ በጾም ጊዜ የሚዘወተር የሀገራችን ምግብ ነው፡፡ አንዳንድ ቦታ ሦስት ዓይነት ሲኖረው አንዳንድ ቦታ ደግሞ ሠላሳ ዓይነት አለው፡፡ ‹በየዓይነቱ› የሚለውን የምግብ ቤቶች መዝገበ ቃላት ሲተረጉመው ‹‹አንድ ቀይ የምሥር ወይም የሽሮ ወጥ በእንጀራው መካከል ጎላ ብሎ ይቀመጥና እነ አልጫ ሽሮ፣ እነ አልጫ ምስር፣ እነ ምጣድ ሽሮ፣ እነ ቃሪያ፣ እነ ስልጆ፣ እነ ቲማቲም ፍትፍት፣ እነ አበሻ ጎመን፣ እነ የፈረንጅ ጎመን፣ እነ ሩዝ፣ እነ ሱፍ ፍትፍት፣ እነ ቀይ ሥር፣ እነ ድንች ወጥ፣ እነ ተልባ ፍትፍት በዙሪያው አጅበው ይሰለፋሉ›› ማለት ነው ይላል፡፡

በያይነቱ ሕግም አለው፡፡ ባይጻፍም እኛ ‹የበያይነቱ ሕግ› ብለነዋል፡፡ በበያይነቱ ሕግ መሠረት በመካከል የሚቀመጠው ዋናው ወጥ በቀላሉ የሚገኝና የሚሠራ መሆን አለበት፡፡ ለዚህም ነው ወይ ምስር ወይም ሽሮ የሚሆነው፡፡ ርካሽነቱ የጥሬ ዕቃው ብቻ ሳይሆን በአንድ ትልቅ ድስት ውስጥ በቀላሉ በብዛት ሊሠራ የሚችል ማለትም ነው፡፡ ለዚህም ሳይሆን አይቀርም ምሥርና ሽሮ ወጥ፣ በልቅሶ ቤትም ዕድሮች በብዛት ይዘዋቸው የሚመጡት፡፡  አንድ ድንኳን ሙሉ ለቀስተኛና ዕድርተኛ ለማብላት እንደ ቀይ ምስርና ሽሮ ወጥ የሚበቃ አይገኝም፡፡

የሥልጣኔ ሞት- ከድርሰት ሞት

click here for pdf

የዛሬ 600 ዓመት አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫ የተባለ ኢትዮጵያዊ ደራሲ ‹አርጋኖን› የተሰኘ መጽሐፍ ይደርሳል፡፡ ይህንን መጽሐፍ የተመለከቱ ኢትዮጵያውያን ሊቃውንትም እጅግ ያደንቁና ለንጉሡ ለዐፄ ዳዊት ያቀርባሉ፡፡ ንጉሡ ዐፄ ዳዊትም መጽሐፉን ተመልክተው በማድነቅ በወርቅ ቀለም እንዲጻፍ አዘዙ፡፡ አባ ጊዮርጊስንም ሸለሙ፡፡ ከተወሰነ ጊዜ በኋላም አባ ጊዮርጊስ ‹መጽሐፈ ምሥጢር› የተባለ መጽሐፍ ደረሰ፡፡ ይህንን የተመለከቱ ሊቃውንትም አድናቆታቸውን ‹‹ቄርሎስና ዮሐንስ አፈወርቅ በሀገራችን ተገኙ፤ ኢትዮጵያም እንደ ሮምና ቁስጥንጥንያ፣ እንደ እስክንድርያም ሆነች› ብለው በማሸብሸብ ነበር የገለጡት፡፡

ከስድስት መቶ ዓመታት በኋላ ያለችው ኢትዮጵያ ግን ለደራሲዎቿ ቦታ የሌላት፣ ማንበብና መጻፍም ብርቅ የሆነባት፣ ድራፍት ቤት እንጂ መጻሕፍት ቤት፣ ጫት ቤት እንጂ የመጻሕፍት ማከፋፈያ ቤት የማይበረታታባት ሀገር ሆናለች፡፡ ክልል ያላት በክልል ደረጃ የሚጠቀስ ቤተ መጻሕፍት የሌላት፣ መንግሥት ያላት፣ ነገር ግን መንግሥት ዕውቅና የሚሰጠው ድርሰትና ደራሲ የሌላት ሀገር ሆናለች፡፡ ለጀማሪ አቀንቃኞች የሰጠችውን አይዶል እንኳን ያህል ለበካር ደራስያን ለመስጠት ያልፈቀደች ሀገር ሆናለች፡፡ ለአርተር ራምቦ እንጂ ለጸጋዬ ገብረ መድኅን ቦታ የሌላት ሀገር ሆናለች፡፡ ለፑሽኪን እንጂ ለሐዲስ ዓለማየሁ አደባባይ የሌላት ምድር ሆናለች፡፡ ደራሲዎቿ ሲኖሩ ሳይሆን ሲሞቱ ዜና የምትሠራ ሀገር ሆናች፡፡

ለጎንደር መርሐ ግብር ተሳታፊዎች

click here for pdf

   ጎንደር ላይ በታኅሣሥ 20 ለሚኖረን የ‹‹አራቱ ኃያላን›› መጽሐፍ መርሐ ግብር የተመረጠው 
ታየ በላይ ሆቴል አዳራሽ ነበር፡፡ 
ነገር ግን ከጎንደር ከተማና አካባቢው (ከደብረ ማርቆስ፣ ባሕርዳር፣ ደብረ ታቦር፣ አዲስ ዘመን፣ እስቴና ሌሎችም) በመርሐ ግብሩ ላይ ለመሳተፍ የተመዘገቡት ታዳሚዎች ቁጥር ከአዳራሹ ዐቅም በላይ በመሆኑ አዳራሽ ለመቀየር ተገደናል፡፡

በዚህም መሠረት የጎንደር ከተማ አስተዳደር ባሕልና ቱሪዝም ቢሮ ባደረገልን ድጋፍ መርሐ ግብሩ የሚካሄደው በጎንደር ከተማ ሲኒማ ቤት መሆኑን እንገልጣለን፡፡ በዚሁ አጋጣሚም አስቀድሞ ትብብሩን ላደረገልን ታየ በላይ ሆቴል ላቅ ያለ ምስጋናችንን እናቀርባለን፡፡

ጎንደር ላይ እንገናኝ፡፡

ድንገቴ

click here for pdf

መምህሩ ናቸው፤ የእነዚህን ባለሀብቶች የሕይወት ታሪክ ሥሩ ብለው የሰጡን፡፡ ስምንት ባለ ሀብቶች፡፡ እነዚህን ሰዎች የምናውቃቸው በቴሌቭዥን እየቀረቡ ስለ ልማት ሲናገሩ ነው፡፡ አንዳንዶቹ እንዲያውም ተሸልመዋል፡፡ እኛ መምህራችንን ጠየቅናቸው፡፡ እነዚህን ለምን መረጧቸው? ስንል፡፡ እርሳቸውም ‹‹እነዚህን በሦስት መመዘኛ መረጥኳቸው›› አሉ፡፡ ‹‹አንደኛ ልማታውያን ናቸው፣ ሁለተኛ ተሸላሚ ናቸው፣ ሦስተኛ ደግሞ ዛሬ ቢጠሯቸው የማይሰሙ የናጠጡ ባለጠጎች ናቸው፡፡›› አሉ መምህራችን፡፡ ‹‹ስለዚህም ወጣቱ ትውልድ ከእነርሱ ትምህርት መቅሰም አለበት፡፡ ሀብት እንዲሁ አይገኝም፡፡ ተለፍቶ ነው፤ ተደክሞ ነው፡፡ ደም ተተፍቶ ነው፡፡ ‹ፐ› ላይ ለመድረስ ከ‹ሀ› መጀመር ያስፈልጋል፡፡ ከዕንቁላል ንግድ ተነሥተው ሚሊየነር የሆኑ አሉ፡፡ ከሱቅ በደረቴ ተነሥተው ሚሊየነር የሆኑ አሉ፡፡ ከአንዲት ሱቅ ተነሥተው ሚሊየነር የሆኑ አሉ፡፡ ከጉልት ተነሥተው ሚሊየነር የሆኑ አሉ፡፡ እነዚህ ለትውልዱ አርአያ ናቸው›› አሉን መምህሩ፡፡

ስምንት ቡድን ተቋቋመ፡፡ ስምንቱ ቡድኖች አንዳንድ ሚሊየነር ያዙ፡፡ ታሪካቸውን የምንሠራበት ቅጽ ተሰጠን፡፡ የመጀመሪያዋን ብር እንዴት አገኟት? ወደ ሚሊየነርነት በየት መንገድ ተጓዙ? ምን ዓይነት ውጣ ውረዶችን አለፉ? እያንዳንዷን ሀብት እንዴት አጠራቀሟት? የሚሉ ጥያቄዎች ተሰጡን፡፡ እኛም የደረሱንን ባለሀብቶች እያነሣን ‹የኛ ባለሀብት ምርጥ ታሪክ ሳይኖራቸው አይቀርም፡፡ እንዲህ እና እንዲያ ሰምተናል እያልን እንፎካከር ጀመር፡፡ በቡድን የተሰጠኑንን ባለሀብቶች ታሪክ ሠርተን ከሁለት ሳምንት በኋላ ለመገናኘትና የደረስንበትን ለመወያየት ተቀጣጥረን ተለያየን፡፡

ጎንደር ላይ እንገናኝ

 አራቱ ኃያላን መጽሐፍን በተመለከተ በኢትዮጵያ የመካከለኛው ዘመን ታሪክና በጽንዐት በሚታወቁት አባቶች ታሪክና አስተዋጽዖ ዙሪያ ጎንደር ከተማ ላይ ልዩ መርሐ ግብር ይኖረናል፡፡ በጎንደር ዙሪያ፣ በባሕርዳር፣ በደብረ ታቦርና አካባቢው ያላችሁ ሁሉ ተጋብዛችኋል፡፡

በመርሐ ግብሩ ላይ

·   ዶክተር ውዱ ጣፈጠ

·   ዶክተር አምሳሉ ተፈራ

·   ረዳት ፕሮፌሰር ባንተ ዓለም ታደሰ

- ጥናት ያቀርባሉ

ቀን ፡- ታኅሣሥ 20 ቀን 2006 ዓም

ሰዓት ከቀኑ 8 ሰዓት ጀምሮ

ቦታ ፡- ጎንደር ታየ በላይ ሆቴል

የመግቢያውን ካርድ ለማግኘት የሚከተሉትን ስልክ ቁጥሮች ይጠቀሙ

0918190868 / 0913788769

የት ነው ያለነው?

ይህ አዲስ አበባ ውስጥ በአንድ የሰባተኛ/ስምንተኛ ክፍል መማሪያ ውስጥ የተገኘ 
የባዮሎጂ ትምህርት ማስተዋሻ (ኖት) ነው፡፡

ወይ ባል አላገባሽ ወይ አልመኮነስሽ

እንዴው ልጅ አገረድ ይባላል ስምሽ

እንደሚባለው ወይ በአማርኛ(በራሳችን ቋንቋ) በሚገባ ተምረን አልተግባባን፤ ወይ በፈረንጅ ቋንቋ በሚገባ ተምረን አልተግባባን፡፡ እንዴው ምን ይሻላል?

ድሮ ድጎማ የሚባል መምህር ነበር አሉ፡፡ መቶ ብር በማይሞላ ደሞዝ ነበር አሉ የሚቀጠሩት፡፡ ክፍል ውስጥ ክኖው፣ ዲጂቡቲ፣ ክናይፍ know, Djibouti, knife, እያለ ያስተምራል፡፡ ተቆጣጣሪው (ሱፐርቫይዘሩ) እንዴት እንዲህ ታስተምራለህ? ኖው፣ ጂቡቲ፣ ናይፍ በል ይለዋል፡፡ መምህሩም ‹‹በድጎማ ደሞዝማ እንዲያ ብዬ አላስተምርም›› አለ ይባላል፡፡

በባሕላዊው የጥንት ትምህርታችን ንባብ ወሳኙና የመጀመሪያው ትምህርት ነበር፡፡ የፊደል ዘር መለየት ብቻ ሳይሆን አነባበብም ጭምር፤ በየሠፈራችን የነበሩትን የቄስ ትምህርት ቤቶች እናስታውሳቸው፡፡ ፊደሎቹን ከነዜማቸው እስክንሸመድድ ድረስ አንገት ላንገት ተቃቅፈን የምንናጥባቸውን ትምህርት ቤቶች አስታውሱ፡፡

ማንበብ የዕድገት ቁልፍ ነው፡፡ ለዚህም ነው በጥንት ሥልጣኔ የምናውቃቸው ሀገሮች ሁሉ የራሳቸውን ፊደል ለመፍጠር የተሳካላቸው ሀገሮች የነበሩት፡፡ በሥልጣኔ መጥቆ ፊደልና ጽሕፈት የሌለው ሀገር አናገኝም፡፡ የማያነብብና የማይጽፍ ትውልድ መፍጠር ከዕውቀት የተቆራረጠ ትውልድ መፍጠር ነው፡፡ ሌላው ቀርቶ በዐረብ ሀገሮች በሚገኙ ዜጎቻችን ዘንድ አንዱ ፈተና ‹ማኑዋል አንብቦ› መሣሪያዎችን ለመጠቀም አለመቻል ነው፡፡

ወላጆች፣ የእምነት ተቋማት፣ ትምህርት ሚኒስቴር፣ ሚዲያዎችና የሚመለከተን ሁሉ ልናስብበት የሚገባ ቁልፍ ችግር - ማንበብ የማይወድ ሳይሆን ማንበብ የማይችል ትውልድ በየክልሉ እየተፈጠረ ነው፡፡ ፊደልና አጻጻፍ መለየት የእንግሊዝኛም የሀገራዊ ቋንቋዎችም ችግር እየሆነ ነው፡፡

እናም፣ የፊደልን ዘር መለየት፣ አጻጻፍን ማወቅና አነባበብን ማርታትን ከነባሩ የትምህርት ሥርዓታችን በሚገባ ቀስመን ወደ ዘመናዊ ትምህርት በጊዜ ካላስገባነው - ትውልድ አደጋ ላይ ነው፡፡

የአራቱ ኃያላን ቅኝት

   ዶ/ር አምሳሉ ተፈራ 

(አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ፣ ፊሎሎጂ ትምህርት ክፍል)

click here for pdf

• ርእስ - አራቱ ኃያላን፦ አቡነ በጸሎተ ሚካኤል፣ አቡነ ፊልጶስ፣ አቡነ አኖሬዎስ፣ አቡነ አሮን

• አዘጋጅ - ዲ/ዳንኤል ክብረት

• የገጽ ብዛት - 460 (መግቢያውን፣ ዋቤ መጻሕፍትን እና መዘርዝሩን ጨምሮ)

• አሳታሚ - አግዮስ ኅትመትና ጠቅላላ ንግድ ሥራ ኃላ. የተ. የግል ማኅበር

• ማተሚያ ቤት - አማኑኤል ማ/ቤት

• ምረቃው የተካሄደበት ቦታ - መንበረ ፀባዖት ቅ/ሥላሴ ካቴድራል ሁለገብ አዳራሽ

• ቀን - ኅዳር 15/2006 ዓ.ም.

• አስተያየት ሰጪ - አምሳሉ ተፈራ

የመጽሐፉ ሥነ ድርሳናዊ (ፊሎሎጂካል(1)) ጠቀሜታ

፩. መግቢያ

መጽሐፉ በጣም ብዙ እና አዳዲስ ነገሮችን ይዟል። ታሪክ፣ ሃይማኖት፣ ባህል፣ የዓላማ ጽናት፣ በዘመኑ የነበረው ቅጣትና ፍርድ አሰጣጥ ወዘተ2 ... ከያዛቸው ውስጥ ዋና ዋናዎቹ ናቸው። የታሪክ አሰናሰሉ፣ የቋንቋ አጠቃቀሙ፣ የማስረጃዎቹ ተአማኒነት (ባብዛኛው ጥሬ መረጃዎችንና የመጀመሪያ ምንጮችን ማቅረቡ) ወዘተ... ለየት ያደርገዋል።

ይህ ደግሞ እስካሁን ድረስ ያልተሟላውን የሀገራችንን መካከለኛ ዘመን ታሪክ እንዲሟላ ብዙ ድርሻን ይወስዳል። በዋናነት ደግሞ የቤተ ክርስቲያን ታሪካችንን የዚያን ዘመን ገጽታና የአበው ቅዱሳንን ታሪክ በስፋት ስለሚያሳይ ፋይዳው የጎላ ነው(2)።

የዳንኤል ክብረት አራቱ ኃያላን መጽሐፍ ምረቃ

ውዱ ጣፈጠ (ዶ/ር)

ታሪክ ትም/ ክፍል

አዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ

click here for pdf

በሀገራችን ውስጥ ለኦርቶዶክስ ክርስትና መስፋፋትና መደርጀት ትልቁን ሚና የተጫወቱት ሀገራዊ ቅዱሳን ካህናትና የሃይማኖት መሪዎች ናቸው፡፡ በተለይም በመካከለኛው ዘመን መንግሥትና ቤተ ክርስቲያን በአንድነት ሁነው አብረው ሰርተዋል፡፡ ነገሥታቱና ካህናቱ አብረው የሰሩትን ያህል በመካከላቸውም አንዳንድ ከሃይማኖት ጋር የሚጋጩ ነገሮች እየተከሰቱ ሲያጋጩዋቸውና ሲያጣሉዋቸው ኑረዋል፡፡ በመካከሉም እርቅ እተፈጠረ የተለመደ ስራቸውን ሰርተዋል፡፡ ያለ ውህደታቸውም የመንግሥትና የቤተ-ክርስቲያኗ  መስፋፋት በጥንካሬ ሊቀጥል አይችልም ነበር፡፡

ኢትዮጵያውያን ካህናት ከዛጉዌ ስርወ-መንግሥት ጀምሮ የሃይማኖት መÍህፍትን ከቅብጥ፤ ከአረብኛ፤ ከጽርእ በመተርጎም ለሃይማኖት ስራ እንዲዉሉ አድርገዋል፡፡ በጊዜውም የግእዝ kንk ትልቅ የሥነ ጽሑፍ ደረጃ ላይ እንዲደርስ ጥረዋል፡፡ የገድል መÍሕፍት በብዛት ተጽፈዋል፡፡ የሀገራቸውን ቤተ ክርስቲያን አሰራር የተመቸ ለማድረግ አዳዲስ ነገሮች እንዲለመዱና እንዲaaሉ ለውጥም እንዲመጣ ጥረዋል፡፡ በጣት ከሚቆጠሩ አንዳንድ የቤተ-ክርስቲያኗ የቅብጥ (ግብፅ) ጳጳሳት በስተቀር ለቤተ-ክርስቲያኗ ለውጥ እዲጀመር ጥረት ያደረጉ የቅብጥ ጳጳሳት የሉም፡፡

አማርኛ በአንድ እግሩ

click here for pdf

ባለፈው አንድ ዩኒቨርሲቲ ሄጄ አንድ ጓደኛዬ የነገረኝ አሳዛኝ ነገር ነበር፡፡ የአማርኛ መምህር ለመቅጠር የተሰጠው ፈተና ዩ፣ ዪ፣ ዬ እና ዮ ን መጻፍ ነበር፡፡ በጣም የሚገርመው ግን ከተፈተኑት አምስት የሁለተኛ ዲግሪ ያላቸው መምህራን አንዱ ብቻ አሟልቶ ጽፏቸዋል፡፡ ወደፊት አማርኛን ማንበብና መጻፍ የሚችል ሰው ለማግኘት ሥዕለት ሳያስፈልግ አይቀርም፡፡ እስኪ ይኼንን ማስታወቂያ ተመልከቱት ‹ይከላከላል› ወይስ ‹ይከሳከሳል› - ተከላካይ ነው ቦክሰኛ?

የሙሴ እናት

click here for pdf

እሥራኤልን ዐርባ ዓመት በበረሃ የመራ፣ ፈርዖንን ድል የነሣ፣ የኤርትራ ባሕርንም ለሁለት እንደ ድንጋይ የከፈለ ሰው ነው ሙሴ፡፡ እርሱን በተመለከተ አያሌ መጻሕፍትን ጽፈዋል፣ ፊልሞችን ደርሰዋል፣ ብዙዎችም በእርሱ ስም ተጠርተዋል፡፡ ሕዝብን ከባርነት የማውጣት፣ ለሕዝብ ብሎ የመከራከር፣ ለሕዝብ ብሎ ራስን የመሠዋት፣ ሕዝብን ከራሱ በፊት የማስቀደም፣ ሕዝብን በትዕግሥትና በጥበብ የመምራት፣ ለሕዝብ ብሎ ተከራክሮ ድል የማድረግ ተምሳሌት ነው - ሙሴ፡፡

ሙሴ ከወገኖቹ ጋር የኖረው ከተወለደ እስከ ሦስት ወር እድሜው ብቻ ነው፡፡ ያ ጊዜም ቢሆን ወገኖቹ በግብጻውያን እጅ ከባርነት በከፋ ስቃይ ውስጥ ገብተው የሚንገበገቡበት ጊዜ ነው፡፡ እንኳን ሌላውን ዓይነት ነጻነት ቀርቶ ልጅ ወልዶ የማሳደግ መብት እንኳን አልነበራቸውም፡፡ በተለይም ልጁ ወንድ ከሆነ፡፡ በምድርም ላይ እነርሱን ሊመለከት፣ ሊታደግና ሊራዳ የሚችል አንዳችም ኃይል አልነበረም፡፡ ዓለም እንደ ወስከንቢያ በላያቸው ላይ ተደፍታባቸው ነበር፡፡

ሙሴ ለዐርባ ዓመታት ያህል የኖረው በፈርዖን ቤተ መንግሥት ውስጥ የፈርዖን ልጅ ተብሎ፣ ግብጻዊነቱ እየተነገረው ነው፡፡ የተማረው የግብጽን ጥበብ፣ የበላው የግብጽን ምግብ፣ የሚያውቀው የግብጽን ቋንቋ፣ የኖረው ከግብጻውያን መኳንንትና መሳፍንት ጋር፣ የሚያየው የግብጻውያንን አማልክት፣ የተወዳጀው ከግብጻውያን ጠንቋዮችና አስማተኞች ጋር ነበር፡፡

ሊቃውንትን እናስታውሳቸው

እጨጌ ዕንባቆም የመናዊ

click here for pdf

ልዩ መርሐ ግብር በደብረ አሚን ተክለ ሃይማኖት(መርካቶ) አዳራሽ

                                 ቀን -  ኅዳር 22 ቀን 2006 ዓም

                                 ሰዓት-  ከቀኑ በ8 ሰዓት

                               የመግቢያ ካርዱን ይውሰዱ

• ከየመን በ16ኛው መክዘ መጥቶ የደብረ ሊባኖስ አበ ምኔት ስለሆነውና አያሌ መጻሕፍትን ስለደረሰውና ስለተረጎመው እጨጌ ዕንባቆም የመናዊ ልዩ ዝግጅት በተለያዩ ሊቃውንትና ምሁራን ይቀርባል

• በመርሐ ግብሩ ላይ ለመሳተፍ የመግቢያ ካርዱን 

• ለም ሆቴል ማትያስ ሕንጻ ከሚገኘው አግዮስ መጻሕፍት መደብር፣ 
• ከደብረ አሚን ተክለ ሃይማኖት(መርካቶ) ሰንበት ትምህርት ቤት ጽ/ቤት እና 
• ከማኅበረ ቅዱሳን ጽ/ቤት ፊት ለፊት ከሚገኙ የመጻሕፍት ማከፋፈያ ሱቆች(የአርከበ ሱቆች) ማግኘት ይችላሉ፡፡

• አስቀድመው የመግቢያ ካርዱን በመውሰድ አብረን ሊቃውንቱን እናስብ

አዘጋጆች

• ምክሐ ደናግል ሰንበት ትምህርት ቤትና ዲያቆን ዳንኤል ክብረት

ዐፄ ምኒሊክ በአዲስ አቀራረብ

click here for pdf

የወረዳው ሊቀ መንበር ለስብሰባው በሚገባ መዘጋጀታቸው ሲወራ ነው የሰነበተው፡፡ ሕዝቡን ለፀረ ሽብርተኛት ዘመቻ በሚገባ ማንቀሳቀስ አለብኝ ብለዋል አሉ፡፡ አንድም ሰው ከዚህ ስብሰባ መቅረት እንደሌለበት በየሰፈሩ ሲወራ ነበር፡፡

የስብሰባው ቀን ሕዝቡ እግር ኳስ የሚያይ መስሎ አዳራሹን ሞላው፡፡ ቦታ የጠበባቸውም በመስኮት በኩል ጉርድ ፎቶ የሚነሡ ይመስል አንገታቸውን ብቻ አስግገው ያጮልቃሉ፡፡ እስካሁን ማንም ሊቀ መንበር ያልተናገረውን ንግግር ሊያደርጉ ነው ስለተባለ ሰው ምን እንደሚናገሩ ለመስማት ጓጉቷል፡፡ በተለይ አንዳንዱ የወረዳው ነዋሪ እንደ ክትባት ለሁሉ የታዘዘ የሚመስል ተመሳሳይ ንግግር መስማት ሰልችቶታል፡፡ ተናጋሪዎች እንደ ኮካኮላ ጠርሙስ አንድ ዓይነት ሆነው  እንደ ተመረቱ ሁሉ እንኳን ቃሎቻቸው ሳሎቻቸው እንኳን ስለሚመሳሰሉ አንዳንዱ ‹ይህንን ንግግር የት ነበር የሰማሁት›› እስከማለት ደርሷል፡፡ አሁን የኛ ወረዳ ሊቀ መንበር ይህንን እንደ ኮንዶሚንየም መልክ የተመሳሰለ ንግግር ሰብረው ሪኮርድ ሊያስመዘግቡ መሆኑን ስንሰማ ተገልብጠን መጣን፡፡

አንድ በስብሰባው ውስጥ ያገኘሁት ሰው ‹‹እነዚህ ባለ ሥልጣናት ግን አንድ ዓይነት ቃላት ከየት ነው የሚያገኙት?›› ብዬ ስጠይቀው ምን እንዳለኝ ታውቃላችሁ ‹‹የባለ ሥልጣናት መዝገበ ቃላት›› የሚባል ያልታተመ መጽሐፍ አለ፡፡ከዚያ ብቻ ነው ቃላት መምረጥ የሚችሉት፡፡ እዚያ ውስጥ የንግግር ቅጽ አላቸው፡፡ ወረዳውን፣ ቀኑን፣ የተሰብሳቢዎቹን ዓይነትና የበዓሉን ስም ብቻ ትቀይርና ንግግሩን ትወስዳለህ›› ብሎ ቀለደብኝ፡፡

እሥረኛው ባለ ታሪክ

click here for pdf

አንዳንዶች በድሎትና በምቾት ላይ ያገኙትን የሰላም ዘመን ምንም ሳይጠቀሙበት ‹ተወለዱ- ሞቱ› ተብለው ያልፋሉ፡፡ ሌሎች ደግሞ ስደታቸውን፣ እሥራቸውንና ግዞታቸውን፣ መከራቸውንና ሕመማቸውን የሀገርንና የወገንን ታሪክ ለመለወጥ፣ በሰው ልጅ ታሪክም ውስጥ ጉልሕ ቦታ ለመያዝ ሲጠቀሙበት ይታያሉ፡፡ እኛ ‹የመከራ በረከት› ፈረንጆች ‹blessing in disguise› የሚሉት ማለት ነው፡፡ ሰውን የሚጎዳው የደረሰበት ችግርና መከራ አይደለም፡፡ በዚያ ችግና መከራ ውስጥ ሆኖ የሚያየው ነገር ነው፡፡ ገነት ውስጥ ሆነው ሲዖልን ከሚያዩ ሰዎች ይልቅ ሲዖል ውስጥ ሆነው ገነትን የሚያዩ ሰዎች ይበልጣሉ፡፡ አንዳንዶች በመታመማቸው ምክንያት ታሪክ ሠርተዋል፡፡ አንዳንዶች በመታሠራቸው ምክንያት ታሪክ ሠርተዋል፤ አንዳንዶች በመሰደዳቸው ምክንያት ታሪክ ሠርተዋል፤ አንዳንዶችም በመቸገራቸው ምክንያት ታሪክ ሠርተዋል፡፡

ችግር ሁለት ነገሮችን ትወልዳለች፡፡ ጠቢባን ሲያዋልዷት ብልሃትን፣ ሞኞች ሲያዋልዷት ድህነትን፡፡

ችግርን ቀምሰዋት፣ በጥበብም አዋልደዋት ብልሃትን እንድትወልድ ካደረጓት የሀገራችን ሰዎች አንዱ ደጃዝማች ኃይሉ እሸቴ ናቸው፡፡ ዘመነ መሳፍንት ተብሎ በሚጠራው የሀገራችን ዘመን አብዛኛውን ዘመናቸውን ያሳለፉት የአስተዳደር፣ የጦርና የቀለም ሰው ደጃዝማች ኃይሉ እሸቴ የተወለዱት በ1746 ዓም አካባቢ ጥር 12 ቀን ነው፡፡ አባታቸው ደጃዝማች እሸቴ እናታቸውም ወ/ሮ ወለተ ራጉኤል ይባላሉ፡፡

ደጃዝማች ኃይሉ በዘመኑ እንደነበሩት የኢትዮጵያ የመኳንንት ልጆች ፈረስ ግልቢያውንና አደኑን እየተማሩ፣ የቀለም ትምህርቱንም ጎን ለጎን እያስኬዱ አደጉ፡፡ በዚህ መካከል ግን መጋቢት 11 ቀን 1760 ዓም አባታቸው ደጃዝማች እሸቴ በጦርነት ላይ ሞቱባቸው፡፡ ያኔም እድሜያቸው ወደ አሥራ አራት ዓመት ያህል ሆኗቸው ነበር፡፡ ወላጅ እናታቸው በ1755 ዓም የሞቱባቸው ኃይሉ እንደገና የአባታቸው በልጅነታቸው መሞት ኀዘኑን አጸናባቸው፡፡

ለዚህማ አልተፈጠርንም!

ከዲያቆን ዓባይነህ ካሤ

ኢትዮጵያውያን ደማቸው የዐረብን አስፋልት አቀለመው፡፡ ባንዲራውን በራሱ ላይ ሸብ ያደረገው የእማማዬ ልጅ የእኔ ጀግና ማንነቱን እየተናገረ በአናቱ ላይ የወረደውን የድንጋዩን ናዳ በሀገሩ ፍቅር ተቋቁሞ በክብር አሸለበ፡፡ ለእርሱ ከዚህ በላይ ሌላ ድል አልነበረምና፡፡ ድንጋዩስ እርሱን አሳርፎታል፡፡ ነፍሱን ይማርልን እንጂ! ባንዲራችን ግን እንደተመታች እንደታመመች ናት፡፡ እውን ይኽ የሆነው በእኛ ላይ ነው? 

ይህቺ ባንዲራ እኮ ጨርቅ አይደለችም፡፡ ያ በሳኡዲ መሬት ተወግሮ የሞተው ወንድሜ የኮራባት በሞቱ ጊዜ የለበሳት የክብሩ፣ የማንነቱ መገለጫ እንጂ፡፡ ማንም ባይደርስለት ባንዲራው ነበረችለት፡፡ በእርሷ ተጽናና፡፡ ሞተ አልለውም መሰከረ እንጂ፡፡ ባንዲራ ለብሶ መከራን መጋፈጥ የሰማእታት ወግ ነው፡፡ 

ዳግማዊ ሆሎኮስት በኢትዮጵያውያን ላይ? እንዴት እንዴት? ደግሞ በ ፳፩ኛው ክፍለ ዘመን፡፡ የሰውን ሕይወት የሚያስገብር ምን ጥፋት ተገኝቶ ነው ወይስ የሟርት መስዋእታቸው እኛ ነን፡፡ "ከሕግ አስከባሪው ፖሊስ" እስከ ዱርየው የእኅቶቻችን ክቡር ሰውነት እንደ ውሻ ሲጎተት ከማየት የሚዘገንን አረመኔነት ምን አለ? ይህ እኮ ንቀት ነው፡፡ ይህ እኮ ድፍረት ነው፡፡ ይህ እኮ የሀገርን ሉዐላዊነት መድፈር ነው፡፡ 

ዝክረ ፕሮፌሰር ታደሰ ታምራትና ፕሮፌሰር ዶናልድ ክራሚ

በኢትዮጵያ ታሪክ ጥናት ታላቅ ቦታ ያላቸውን ፕሮፌሰር ታደሰ ታምራትንና ፕሮፌሰር ዶናልድ ክራሚን ለማሰብ ሰኞ ጥቅምት 18 ቀን በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ራስ መኮንን አዳራሽ መርሐ ግብር ተዘጋጅቶ ነበር፡፡ በወቅቱ የሁለቱም ደቀ መዝሙር የነበረው ዶ/ር ውዱ ጣፈጠ ያቀረበውን ማስታወሻ እንብቡት፡፡

ዝክረ ፕሮፌሰር ታደሰ ታምራትና ፕሮፌሰር ዶናልድ ክራሚ

ዉዱ ጣፈጠ( ዶ/ር)

ከተማሪዎቻቸው አንዱ

 click here for pdf

ፕሮፌሰር ታደሰ ታምራትና ፕሮፌሰር ዶናልድ ክራሚ ሁለቱ በዩነቨርስቲ የትምህርት ቆይታዬና ብሎም በህይወቴ ላይ ቀና ተፅእኖ ያሳደሩ ታላቅ መምህሮቼ ነበሩ፡፡ በአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ውስጥ የቅድመ-ምረቃ የታሪክ የአራተኛ ዓመት ተማሪ በነበርኩበት ጊዜ ከፕሮፌሰር ታደሰ ጋር የመጀመሪያን ትውውቅ አደረግን፡፡ ለቅድመ ምረቃ (ለቢ.ኤ.) ዲግሪ ማóማóያ የምረቃ Òሁፍ ምርምር ለማድረግና ውጤቱንም ለመፃፍ እንድችል እርሳቸው አማካሪዬ ሁነው ተመድበው ነበር፡፡ በወቅቱ እርሳቸው የማህበራዊ ሳይንስ ኮሌጅ ዲን ስለነበሩ እርሳቸውን አግኝቶ ለማነጋገር ትንሸ ችግር ፈጥሮብኝ ነበር፡፡ ከትንሸ መመላለስ በኋላ አግኝቸ ራሴን ሳስተዋውቅ ትኩር ብለው እየተመለከቱ በርጋታ አዳመጡኝ፡፡ ከዚያም እስኪ ወደ ሌላ ነገር ከመግባታችን በፊት የራስህን ታሪክ፤ የቤተሰብህን፤የአስተዳደግህንና የትምህርትህን ነገር ግለፅኝ ብለው ጠየቁኝ፡፡ በጊዜው ይህ ሁሉ ምን ያደርጋል ብየ በየዋህነት ራሴን ጠይቄ ነበር፡፡ የርሳቸው አካሄድ የገባኝ ከጥቂት ጊዜ በኋላ ነበር፡፡

  ለቅድመ ምረቃ የምርምር ስራ የሰራሁበት ርእስ ስለ ራጉኤል አብያተ ክርስቲያናት ታሪክ ነበር - እንጦጦና አዲስ አበባ መርካቶ ስለሚገኙት መንትያ አብያተ ክርስቲያናት፡፡ ፕሮፌሰር ታደሰ  በጣም ረጋ ያሉ፤ በተመስጦ የሚያዳምጡ፤ ቀስ ብለው የሚናገሩና እንዲህ አይነቶቹን ዋና ዋና ፍሬ ነገሮች አስተውለሀዋል ብለው በማስታወሰ መንገድ የሚያሳዩ ነበሩ፡፡ በዜያ ጊዜ እኔን ለመሰለው ገና ጀማሪ በማበረታታትና በሚቀጥለው ጊዜ ስንገናኝ አዲስ መረጃ እንደምታመጣ ተስፋ አለኝ ብለው የሚሸኙ ነበሩ፡፡ የሚያውቁትን መረጃ ጠቅሰው ፈልግ የሚሉ፤ መረጃ ሊሰጡ የሚችሉና ያውቃሉ ብለው የሚገምቷቸውን ሰዎችን ስም የሚነግሩና ሲቻልም የሚያስተዋውቁ ነበሩ፡፡