ድመት እና የነብር አጎት

በኦሮምኛ አንድ አባባል አለ፡፡ ድመትን ለምን ያለ ሥራ በየቦታው ጎርደድ ጎርደድ ትያለሽ ቢሏት አጎቴ ጫካ ስላለ ነው አለች ይባላል፡፡ አጎቴ ያለችው ነብርን እኮ ነው፡፡ ድመቷ የነብሩን ያህል ሥልጣን፣ ጀግንነት፣ ዐቅም እና ተፈሪነት የላትም፡፡ ነገር ግን አጎቷ ጫካ ስላለ ብቻ ይኼው በኩራት በየመንደሩ ጎርደድ ጎርደድ ትላለች፡፡ የምጠራጠረው ግን እርሷ አጎቷን የምታውቀውን እና የምትኮራበትን ያህል አጎቷ እርሷን ማወቁን ነው፡፡

ጎበዝ ዛሬ በሀገራችን ካሉት ችግሮች አንዱ ጫካ ባለ አጎት እየተመኩ መንጎራደድ ነው፡፡

የእነዚህ ድመቶች ጠባይ በቀላሉ የሚገለጥ ነው፡፡ ምንጊዜም ቢሆን በሠሩት ሥራ፣ በራሳቸው ማንነት እና ደረጃ ወይንም በተማሩት ትምህርት እና በያዙት ክሂሎት አይመኩም፡፡ የሚመኩት አባቴ ሀብታም ነው፤ እናቴ አሜሪካ ናት፤ ወንድሜ ጀርመን ነው፤ አጎቴ እንግሊዝ አክስቴ ጃፓን ናት እያሉ ነው፡፡ የአሜሪካው ፕሬዚዳንት ባራክ ኦባማ ፕሬዳንት በመሆናቸው ከሚኮሩት ኩራት ይልቅ እነዚህ ወገኖቻችን ወደ ኦባማ ሀገር በሄዱ ዘመዶቻቸው የሚኮሩት ኩራት ይበልጣል፡፡

ዛሬ ዛሬ «ቀዩ፣ ጥቁሩ፣ የቀይ ዳማው፣ ጠይሙ፣ ጠይም ዓሣ መሳዩ፣ አጭሩ፣ ረዥሙ፣ ወፍራሙ ቀጭኑ» እየተባለ ሰውን መግለጥ ቀርቷል፡፡

እገሌን ታውቀዋለህ?

የቱ?

ያ እኅቱ አሜሪካ ያለችው

እገሊትን ታውቃታለህ?

የቷ?

ያ እጮኛዋ ጀርመን ያለው

አቶ እገሌን ታውቃቸዋለህ?

የትኛው?

እኒያ ልጆቻቸው ዐረብ ሀገር ያሉት፡፡ ሆኗል መታወቂያው፡፡ ደግሞ እነዚህን ሰዎች ብታዩዋቸው፡፡ በአካሄድ፣ በአነጋገር፣ በሰላምታ፣ በከበሬታ፣ በአነጣጠር እና በአበጣጠር ይለዩዋችኋል፡፡ እኔ የምለው ግን ዘመዱ ውጭ ሀገር ያለ ሰው በቦሌ መንገድ ካሉት ካፍቴርያዎች ውጭ እንዳይዝናና ተገዝቷል እንዴ? እናንተ ውጭ ያላችሁትስ ብትሆኑ ገንዘብ ስትልኩ «ከቦሌ መንገድ ውጭ ከተዝናናህ ደግሜ አልክልህም» ትላላችሁ እንዴ? ወይስ ለአውሮፕላኑ ቀረብ ለማለት ነው? እዚያ መንገድ ስትገቡኮ ወሬው ሁሉ አሜሪካ፣ እንግሊዝ፣ ደቡብ አፍሪካ፣ አውስትራልያ፣ ጀርመን፣ ስዊዘርላንድ፣ ጣልያን ብቻኮ ነው፡፡ ነገሩ ካፌዎቹስ ኒውዮርክ፣ ፓሪስ፣ ፍራንክፈርት፣ ዋሽንግተን፣ ዴንቨር፣ ቶሮንቶ ካፌ አይደል የሚሉት፡፡  ወደ እነዚህ ሀገር መሄድ ላቃተው ሰው መተከዣ ይሆናሉ፡፡

ሰላምታው ራሱ ይለይባችኋል፡፡ እንደምን ዋልክ እና እንደምን ሰነበትክ ከዚያ ተባርረዋል፡፡

«እሺ እኅትህ እንዴት ናት? አልጨረሰችልህም?»

«እሺ ወንድምሽ ፕሮሰሱ እንዴት ሆነለት?»

«እናትሽ ሄዱ አይደል»

«አባትሽ አለቀላቸው 

አቤት ጫካ ባሉት አጎቶቻቸው እየተመኩ ጎርደድ ጎርደድ ሲሉ ድመቶቹን ብታዩዋቸው፡፡

ይኼ በየቢሮው የሚንጎራደደው ድመትስ ቢሆን፡፡ በአንድ ወቅት ኬንያ እያለሁ የሰማሁትን ላውጋችሁማ፡፡ እዚህ ሀገር ፕሮፌሰር አሥራት ታሥረው ነበር፡፡ ታድያ አበሻ ሆዬ ኬንያ ገብቶ ጥገኝነት ሲጠይቅ «የፕሮፌሰር አሥራት ልጅ ስለሆንኩ» ነበር አሉ የሚለው፡፡ በኋላ ታድያ የተባበሩት መንግሥታት የስደተኞች ኮሚሽን ሰዎች ሲቆጥሩ ለካ የፕሮፌሰር ልጅ ነን የሚሉት አንድ መቶ ሃምሳ ደርሰዋል፡፡

«እንዴ» አሉ ባለ ሥልጣናቱ ተገርመው፡፡ «በዚህ ሁኔታ ከቀጠለኮ ሁሉም የእርሳቸው ልጅ ሊሆን ነው»

እኔ አሁን አሁን እገሌ የተባለው ከፍተኛ ባለ ሥልጣን ዘመድ፣ ወንድም፣ እኅት፣ አጎት፣ ጎረቤት፣ የእኅት ባል፣ የወንድም ልጅ፣ አምቻ፣ ጓደኛ የሚባሉ ሰዎችኮ እየበዙ ነው፡፡ አንዳንዴማ በየመሥሪያ ቤታችን እና በየመንደራችን አንዳንድ ዘመዶች የተመደቡ ሁሉ ይመስላል፡፡ እንዴት አንድ ባለ ሥልጣን ይኼ ሁሉ ወንድም፣ እኅት፣ አጎት፣ አክስት፣ ልጅ፣ የልጅ ባል፣ የልጅ ሚስት፣ የእኅት ባል፣ የወንድም ሚስት፣ ይኖረዋል፡፡

ወላጆቹ ገበሬዎች ከሆኑ ሲያርሱ፣ ነጋዴዎች ከሆኑ ሲወጡ ሲወርዱ፣ የመንግሥት ሠራተኞችም ከሆኑ ከጠዋት እስከ ማታ ሥራ ሲከውኑ ነው የሚውሉት፡፡ በየቀኑ እንኳን ቢወልዱ አንድ ባለ ሥልጣን ይህ ሁሉ ዘመድ ሊኖረው አይችልም፡፡ ታድያ በየመንደሩ አጎቴ ጫካ ነው እያሉ የሚፎክሩብን ድመቶች ከየት የመጡ ናቸው? ምናልባት ነብሩ የማያውቃቸው ድመቶች ይሆኑ እንዴ?  

ኧረ ደግሞ አሉላችሁ እገሌ የተባለውን ሀብታም እናውቀዋለን፤ እገሌ የተባለውን ባለ ሥልጣን እንቀርበዋለን፡፡ ከመቅረብም አልፈን ፀዋርያነ መንበር ምዕራገ ጸሎት ነን የሚሉም በየሠፈሩ አሉላችሁ፡፡ በኛ በኩል ካልሆነ በቀር ማንኛውም ዓይነት ጸሎት ወደነዚህ ባለ ሥልጣናት አያርግላችሁም ይሏችኋል፡፡

ወሬያቸው ሁሉ እገሌ ከተባለው ባለ ሥልጣን ጋር ሪሴፕሺን ግብዣ ተገናኝተን እንዲህ እና እንዲያ ብሎኝ፡፡ እገሌ የተባለው ባለ ሥልጣን ሞባይሉ አለኝ፤ ከፈለጋችሁ እዚሁ ልደውልለት እችላለሁ፡፡ እገሌ የተባለውን የፌዴራል ፖሊስ አውቀዋለሁ፤ ከፈለግኩ ማንንም ማስቀፍደድ እችላለሁ፤ እገሌ የተባለው ባዕለ ጸጋ እኔን ሳያማክር ምንም ነገር አይሠራም፡፡ ኧረ ስንቱ፡፡

በየቡና ቤቱ፣ በየቁርጥ ቤቱ፤ በየካፍቴርያው ሳይከፍሉ የሚበሉ፣ ሲጨርሱ ሂሳብ ተከፍሏል የሚባልላቸው ወገኖቻችንን እያየን ኮ ነው፡፡ እነዚህ ሰዎችኮ እገሌን እናውቀዋለን ሲሉ አንድ ቀን ሰላም ያሉት ሳይሆን እንደ ትምህርት ሚኒስቴር ለዚያ ባለ ሥልጣን ቅድመ ዕውቅና የሰጡት ነው የሚመስሉት፡፡

ያ የሚያውቁት ባለ ሥልጣን የማያስጠናውን እነርሱ ደጅ ያስጠናሉ፤ አንዳንዶችማ እናውቀዋለን የሚሉት ባለ ሥልጣን ተቀይሮ ወይንም ለቅቆ እንኳን ባለ መስማታቸው በሞተ ከዳ ያስደገድጋሉ ፡፡ ኩራታቸው ከኩራቱ፣ ትዕቢታቸው ከትዕቢቱ፣ ጥቅማቸው ከጥቅሙ፣ ክብራቸው ከክብሩ ይበልጣል፡፡ ምነው? ብትሏቸው አጎቴ ጫካ ነው ይሏችኋል፡፡

መሬት፣ ንግድ ፈቃድ፣ የውጭ ምንዛሪ፣ ከቀረጥ ነጻ መብት፣ የትምህርት ዕድል፣ የጨረታ ዕድል፣ የሥራ ዕድል፣ የቀበሌ ቤት፣ የኪራይ ቤት ሕንፃ፣ እነዚህ ሰዎች ኪስ ነው ያለው፡፡ «በኔ ጣለው» ሲሏችሁኮ ያላቸውን ያህል በራስ መተማመን ሁሉን መስጠት ይችሉ የነበሩት ምኒሊክ እንኳን አልነበራቸውም፡፡ እልፍ ብላችሁ ሌላውን ሰው «ይህ ሰው ምን አግኝቶ ነው እንዲህ የሚተማመነው» ብላችሁ ሹክ ስትሉት እርሱም ድምፁን ቀነስ አድርጎ «አጎቱ ጫካ ነው ያለው» ይላችኋል፡፡

ፓትርያርኩ በእጄ ናቸው የሚለው ድመት በዛብንኮ፡፡ ጸሐፊዋ፣ ጥበቃው፣ ተላላኪው፣ ጸሐፊው፣ አስተዳዳሪው፣ ሰሞነኛው፣ ሾፌሩ፣ እልፍኝ አስከልካዩ፣ ሴት ወይዘሮው፣ ወንድ መኳንንቱ፡፡ እውነት በእነዚህ ሁሉ እጅ ካሉማ በእግዜር እጅ የሉም ማለትኮ ነው፡፡ እንዴት አንድ አጎት እነዚህን ሁሉ ድመቶች ያፈራሉ? ፋሚሊ ፕላኒንግ የለም እንዴ?

«ኤምባሲው በእጄ ነው» የሚሉ ድመቶችስ አልገጠሟችሁም፡፡ ምናልባት እዚያ ቤት የሚሠራ አንድ ጸሐፊ፣ ጥበቃ፣ የሂሳብ ሠራተኛ ያውቁላችሁና እንደ ድመቷ መንጎራደድ ይጀምራሉ፡፡ ምናልባትም እዚያ ኤምባሲ ግብዣ ሲኖር፣ ስጦታ ሲሰጥ፣ ወይንም በሌላ ምክንያት የሚታደሉ ካናቴራዎች፣ ጃኬቶች፣ የቁልፍ መያዣዎች፣ ቦርሳዎች፣ ስክርቢቶዎች እና የማስታዎሻ ደብተሮችን ይይዛሉ፡፡

የዚያ ኤምባሲ ፎርም ከእጃቸው አይጠፋም፡፡ አንዳንዴም ባንዴራውን በሜዳልያ መልክ ደረታቸው ላይ ይተክላሉ፡፡ ከዚያስ? ከዚያማ ኤምባሲው የማያውቃቸው ጉዳይ አሥፈጻሚዎች ይሆናሏ፡፡

«እዚህ ሀገር መሄድ ከፈለግሽ እገሌን አናግሪው፤ እርሱ ብዙ ነገር ያውቃል፤ ቀላል ሰው እንዳይመስላችሁ» እየተባለ ይወራላቸዋል፡፡

«የዚያ ኤምባሲ ቁልፍ በእርሱ እጅ ነው፤ ገብቶ ያስጨርስላችኋል፤ እስኪ ጠጋ ጠጋ በሉት» ይባላል፡፡ እነርሱም አነጋገራቸው ይቀየራል፡፡ ጀርመን ኤምባሲ ከሆነ አንድ ሁለት ጀርመንኛ፣ አሜሪካ እና እንግሊዝ ኤምባሲ ከሆነ አንድ ሁለት እንግሊዝኛ፤ ጣልያን ከሆነ አንድ ሁለት ጣልያንኛ፣ ጣል በማድረግ የትኛውን ኤምባሲ እንደወከሉ ያመለክቷችኋል፡፡

እናንተም ጠጋ ብላችሁ ስታዋዩዋቸው «እስኪ ይሞከርልሃል፤ ብቻ አንተ አትጥፋ፤ አሁን እንኳን አምባሳደሩ የሉም፡፡ ትናንት አግኝቻቸው ለአንድ ሁለት ሳምንት የለሁም ብለውኛል» ይሏችኋል፡፡ አቤት ኩራታቸው፤ አቤት ሲንቀባረሩ፡፡ ምን ያድርጉ ጫካ ውስጥ አጎት አላቸዋ፡፡ ምናልባትም የማያወቃቸው አጎት፡፡

መረጃ አለን የሚሉት ዘመዶቻችንስ፤ እገሌን አግኚቼው እንዲህ አለኝ፡፡ እገሌ የተባለው የመረጃ ሰው ይህንን ነገረኝ፡፡ እገሌን አናግሬው አሳምኜዋለሁ½ አጥምቄ አቁርቤዋለሁ፡፡ እገሌ ከኛ ጋር ነው፤ እገሌ ደግሞ ይደግፈናል፡፡ እነ እገሌ ደግሞ እየተነጋገሩበት ነው፡፡ ሳላውቀው የሚፈጸም፣ ሳልሰማው የሚደረግ ነገር የለም ይሏችኋል፡፡ በኋላ ግን የሚሆነውም ካወቁት ውጭ፣ የሚወሰነውም ከሰሙት ሌላ ሲሆን መግቢያ ቀዳዳ ያጣሉ፡፡ እነዚህኞቹ ናቸው በፈጠራ አጎቶቻቸው እየኮሩ እንደ ድምቷ የሚንጎራደዱት፡፡

አሁን እኛ ማወቅ ያቃተን አንድ ነብር ስንት ድመት አለው? አንድ ድመትስ ስንት ነበር አለው? የሚለውን ብቻ አይደለም፡፡ እውነት ይኼ ድመት የነብር አጎት አለው? የሚለውንም ነው፡፡