መንፈስ ነን ወይስ ቁስ?

ታች ክፍል እያለሁ የተማርኩት ትምህርት ሰሞኑን ትዝ አለኝ፡፡ ስለ ቁስ አካል ሳይንስ ያስተማረን ትምህርት፡፡ ቁስ ማለት ክብደት ያለው እና ቦታ የሚይዝ ነገር ነው የሚለው፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ከፍ ካልኩ በኋላ የተማርኩትን ሌላ ነገር አብሮ አስታውሶኛል፡፡ «መንፈስ»፡፡ «መንፈስ የማይጨበጥ እና የማይዳሰስ፣ ክብደት የሌለው እና ቦታ የማይዝ ህልው ነው» የሚለው፡፡

አሁን እኛ ቁስ ነን ወይስ መንፈስ? እዚህች እንወዳታለን በምንላት ሀገር፣ ስሟ ሲጠራ ደማችን በሚሞቅላት፣ ነፍሳችን በምትግልላት ሀገር እኛ ቦታችን የት ነው? ልክ ነው እኔ ኢትዮጵያዊ ነኝ፡፡ ሀገሬም ኢትዮጵያ ናት፡፡ ኢትዮጵያም የኔ ናት፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ ቁጭ የምለው፣ የምተኛው፣ የምኖረው፣ የማርፈው፣ የት ላይ ነው? ወይስ ቦታ አልባ መንፈስ ነኝ? አሁን አሁንኮ ሁለት ዓይነት ኢትዮጵያውያን እየታዩ ነው፡፡ መናፍስት ኢትዮጵያውያን እና ቁስ ኢትዮጵያውያን፡፡

ጨዋው ማነው?

ይኼውላችሁ እዚህ እኛ መሥሪያ ቤት ውስጥ በዓመቱ መጨረሻ ምስጉን የሆነውን ጨዋ ሠራተኛ ለመምረጥ ኮሚቴ ተቋቋመላችሁ፡፡ የኮሚቴው ዓላማ እንዴው በዓመቱ ውስጥ እጅግ ጨዋ የሆነው የመሥሪያ ቤታችን ሰው ማነው? የሚለውን በሠራተኞች ድምፅ ማስመረጥ ነው፡፡

ኮሚቴያችን አንድ የሃሳብ መስጫ ሳጥን መግቢያው በር አጠገብ ሰቀለና «በአንድ ሳምንት ውስጥ እጅግ ጨዋ ነው የምትሉትን ሰው ምረጡ» ብሎ ማስታወቂያ አወጣ፡፡ ለያንዳንዱ ሠራተኛም አንድ የመምረጫ ካርድ ተሰጠው፡፡ ይኼን ሰሞን ካፍቴርያም፣ ቢሮ ውስጥም፣ መንገድ ላይም ሌላ ወሬ የለም፡፡ ወሬው ሁሉ ማን ጨዋ ሠራተኛ ሆኖ ሊመረጥ እንደሚችል የሚደረግ ክርክር እና ውይይት ነው፡፡

እኛ ክፍል ውስጥ (ክፍል ሁለት)

አሁንም አምስተኛ «ቢ» ነው ያለነው፡፡ ዛሬ ክፍላችን በሁለት ተከፍሎ ኳስ ይጫወታል፡፡ ሃያ ሁለት ተማሪዎች ተመርጠዋል፡፡ የ«ሀ» እና የ«ለ» ቡድን ተብለውም ተሰይመዋል፡፡ አዳነ ተማቹ የ«ሀ» ቡድን አምበል ሲሆን ዕንግዳ ደግሞ የ«ለ» ቡድን አምበል ሆኗል፡፡ ዓለሙ ደግሞ ጮርናቄውን አስቀምጦ ለዳኝነት ተሰልፏል፡፡ የቀረነው ሠላሳ ስምንት ልጆች ደግሞ ደጋፊዎች ሆነናል፡፡

ያ አጥናፉ ተንታኙ እንደለመደው መተንተን ጀምሯል፡፡ «ቢያንስ እዚህ ክፍል ውስጥ እንኳን የተመልካቹ እና የተጫዋቹ ቁጥር ቢቀያየር ምናለ» አለ አጥናፉ፡፡

«አንተ ደግሞ ከፊፋ ልብለጥ ትላለህ» አለው ዓለሙ፡፡

«የግድ ሁሉም ነገር ከውጭ መገልበጥ አለበት እንዴ፤ ለራሳችን ራሳችን መሥራት እንችላለን» አለ አጥናፉ፡፡

ድንገት አንድ ጭብጨባ ተሰማ፡፡ ሁሉም ዘወር ሲሉ አሰግድ ነበር የሚያጨበጭበው፡፡ «አሁን ለማን ነው ያጨበጨብከው? ለእኔ ነው ለእርሱ?» አለና ዓለሙ አፈጠጠበት፡

እኛ ክፍል ውስጥ

አሁን ያለነው እኛ ክፍል ውስጥ ነው፡፡ ይህ ክፍላችን አምስተኛ ቢ ይባላል፡፡ ስድሳ ተማሪዎች እዚህች ክፍል ውስጥ ተቀምጠናል፡፡ በጠዋቱ ክፍል ውስጥ ገብተን ስም ጠሪ መምህራችንን እየጠበቅን እንገኛለን፡፡ ዛሬ ለክፍላችን የተለየ ቀን ነው፡፡ የክፍላችንን አለቃ እንመርጣለን፡፡

ሰልፍ ላይ ብዙዎቻችን ማን አለቃ መሆን እንዳለበት ስናወራ ነበር፡፡

አንዳንዶቻችን አዳነ ተማቹ አለቃ መሆን እንዳለበት አስበናል፡፡ አዳነ ተማቹ የሚታወቀው ያገኘውን ሁሉ በመማታት ነው፡፡ ለእርሱ የሁሉም ነገር መፍትሔ ዱላ ነው፡፡ እርሱ መጣ ከተባለ ሁላችንም አንገታችንን ነው የምንደፋው፡፡ በተለይ ሴቶቹ በጣም ነው የሚፈሩት እና የሚጠሉት፡፡ አዳነ ተማቹ አለቃ መሆን አለበት የተባለበት ምክንያት ሁለት ነው፡፡ አንዳንዶቻችን አዳነ ተማቹ የክፍላችን አለቃ ከሆነ በክፍል ውስጥ ረባሽ ተማሪ አይኖርም፡፡ እየገጨ ጸጥ ያደርገዋል ብለን አስበናል፡፡ ሌሎቹ ደግሞ አዳነ ተማቹ አለቃ ካልሆነ እርሱን ማን አለቃ ሆኖ ጸጥ ያሰኘዋል? ብለው ይጠይቃሉ፡

ከቁርሾ ወደ ሥርየት

ሰሞኑን በሀገራችን ታሪክ እምብዛም ከማይዘወተሩ ነገሮች አንዱ ተፈጽሟል፡፡ በሥልጣን ላይ ያለ መንግሥት ከእርሱ በፊት ለነበረ መንግሥት ባለ ሥልጣናት ምሕረት አድርጓል፡፡

ሆ ብዬ እመጣለሁ ሆ ብዬ በድል

መግደል ያባቴ ነው ጠላቴን ማደን

እያለ ባደገ ማኅበረሰብ ውስጥ ጠላትን ገድሎ በመቃብሩ ላይ ቤተ መንግሥት መሥራት አስደናቂ አይደለም፡፡ ዝሆን መግደል፣ አንበሳ መግደል፣ ነብር መግደል እንጂ አንበሳ ማርባት፣ ዝሆን ማርባት እና ነብር ማርባት እንዲህ ባለው ማኅበረሰብ ውስጥ አልተለመዱም፡፡ እናም ነገ ልጆቻችን አንበሳ እና ነበር ለማየት ወደ አውሮፓ ፓርኮች መጓዝ ሳይኖርባቸው አይቀርም፡፡

ትኩስ ድንች

አንድ ጊዜ ብዙ ሰዎች ምግብ ለመቀበል ቆመው ይጠብቁ ነበር፡፡ ሰልፉ ሁለት እና ሦስት መቶ ሰዎችን ሳያካትት አልቀረም፡፡ ምግብ አዳይዋ በትልቅ ጎላ ሚታደለውን ነገር ለሁለት ወጣቶች አሸክመው መጡ፡፡ ሰልፈኛው ሁሉም ተቁነጠነጠ፡፡

ምግብ አዳይዋ ጎላውን ከፈቱና ጭልፋቸውን ወደ ውስጥ ላኩት፡፡ የመጀመርያው ተሰላፊ ምራቁን ዋጠ፡፡ በትልቁ ጭልፋ አንድ ትልቅ የተቀቀለ ድንች አወጡ፡፡ የመጀመርያው ተሰላፊ የእጁን መዳፎች አፍተለተለ፡፡ ሴትዮዋ ጭልፋውን ገፋ አደረጉለት፡፡ በሁለት እጆቹ መዳፎች ያንን ዱባ የሚያህል ትኩስ የሚያልበው ድንች ተቀበለ፡፡

ድመት እና የነብር አጎት

በኦሮምኛ አንድ አባባል አለ፡፡ ድመትን ለምን ያለ ሥራ በየቦታው ጎርደድ ጎርደድ ትያለሽ ቢሏት አጎቴ ጫካ ስላለ ነው አለች ይባላል፡፡ አጎቴ ያለችው ነብርን እኮ ነው፡፡ ድመቷ የነብሩን ያህል ሥልጣን፣ ጀግንነት፣ ዐቅም እና ተፈሪነት የላትም፡፡ ነገር ግን አጎቷ ጫካ ስላለ ብቻ ይኼው በኩራት በየመንደሩ ጎርደድ ጎርደድ ትላለች፡፡ የምጠራጠረው ግን እርሷ አጎቷን የምታውቀውን እና የምትኮራበትን ያህል አጎቷ እርሷን ማወቁን ነው፡፡

ጎበዝ ዛሬ በሀገራችን ካሉት ችግሮች አንዱ ጫካ ባለ አጎት እየተመኩ መንጎራደድ ነው፡፡

የጽሞና ጊዜ

Pelican, St. Makarios monastery, Egypt.

በዓለም ላይ የሰዎችን አስተሳሰብ የመሩ እና የለወጡ ታላላቅ ሰዎችን ታሪክ ስናጠና አንዳች ነገር ገንዘባቸው ሆኖ እናገኘዋለን፡፡ ሰዎችን ለማስተማር እና ለመለወጥ የተጉትን ያህል ለራሳቸው ጊዜ በመስጠት ውስጣቸውን የሚያዩበትና ከራሳቸው ጋር የሚሟገቱበት የጽሞና ጊዜ ነበራቸው፡፡

በዚህ የጽሞና ጊዜያቸው ከሰዎች ርቀው ለብቻቸው በመሆን ራሳቸውን ይፈትሻሉ፤ ከራሳቸው ጋር ይሟገታሉ፤ ደግመው ደጋግመው ያስባሉ፡፡ ይጽፋሉ፣ ያነባሉ፡፡ አንዳንዶቹም ይጸልያሉ፣ ይጾማሉ፡፡ አካባቢያቸውን ይመረምራሉ፣ ከዚህ በፊት ያደረጓቸውን ነገሮች ይገመግማሉ፡፡ አዳዲስ ሃሳቦችን ያፈልቃሉ፣ አዳዲስ መንገዶችን ይተልማሉ፡፡

የምስጋና እና የይቅርታ ሰሞን

የምስጋና ቀን የሚለው ጽሑፍ ከወጣ በኋላ ከሀገር ውስጥም ሆነ ከውጭ ብዙ አንባብያን በስልክ እና በኢሜይል ሃሳባቸውን ልከውልኛል፡፡ በጽሑፉም ላይ አስተያያት ሰጥተዋል፡፡

አንዳንድ አንባብያን ይህ ነገር ከንቱ ውዳሴን እንዳያባብስ ያሠጋል ብለዋል፡፡ ሥጋታቸው አይከፋም፡፡ ከንቱ ውዳሴ ማለት ግን አንድን ሰው «እግዜር ይስጥልኝ» በማለት የሚመጣ አይደለም፡፡ ሰውን ያለ ዐቅሙ እና ያለ ሥራው እየደጋገሙ በማመስገን የሚመጣ እንጂ፡፡

በሌላም በኩል ደግሞ ነገሮችን ሁሉ በጻድቃን ዓይን ማየት ያለብን አይመስለኝም፡፡ እነርሱማ እንዲያውም መመስገን አያበረታታቸውም፡፡ ይህንን ደረጃ አልፈውታልና፡፡ አሁን እየተነጋገርን ያለነው ስለ እኔ እና ስለናንተ ነው፡፡ እኛ አይደለንም ወይ «እጄ ዐመድ አፋሽ ሆነ» የምንለው፡፡ «በልቶ ካጅ፣ ምስጋና ቢስ፣ የበላበትን ወጭት ሰባሪ፣» እያልን የምናማርረው እኛ አይደለንም ወይ፡፡

ከካይሮ የተላከ ደብዳቤ

ይድረስ ለውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር

ይድረስ ለአምባሳደር መሐሙድ ድሪር

ሴትዮዋ በችግር ጊዜ የተነሣችውን ፎቶ ነበር አሉ፡፡ የትኛ ውም መሥሪያ ቤት ስትጠየቅ የምትሰጠው፡፡ ምክንያቱም ሌላ ፎቶ ለመነሣት ገንዘብ ስላልነበራት፡፡ ታድያ ያ ክፉ ዘመን ማለፉ አይቀርም አለፈና ሴትዮዋ አመልማሎ መሰለች አሉ፡፡ ሀብቷ ጨመረ ውበቷ ነጥሮ ወጣ፡፡

በየቦታው ስትሄድ የምታገኛቸው ሰዎች ስሟን ስትነግራቸው ያቺ የጥንቷን ከሲታ ሴት ነበር የሚያስታውሱት፡፡ እናም ምንም ነገር ብትሠራ ሰዎቹ በድሮው ማንነቷ ስለሚያውቋት ተቸገረች፡፡ ፋይሏ በወጣ ቁጥር የከሳች፣ የጠወለገች እና የወየበች ሴት ፎቶ ነበር ከች የሚለው፡፡

የምስጋና ቀን

የጎንደር መካነ ስብሐት ልደታ ለማርያም ደብር የተተከለችበትን 300ኛ ዓመት ለማክበር ወደ ጎንደር ስበርር አንድ ሰው አገኘሁ፡፡ ድሮ ኮተቤ መምህራን ኮሌጅ አብረን ተምረናል፡፡ ከጥንት ወሬያችን መለስ ስንል ወደ ጎንደር የመጣንበትን ምክንያት መጨዋወት ጀመርን፡፡ እኔ የጎንደር ልደታን 300ኛ የትክል በዓል ለማክበር እንደምሄድ ነገርኩት፡፡ እርሱ ደግሞ ዘመድ ጥየቃ እንደመጣ አጫወተኝ፡፡

«ጎበዝ ኢትዮጵያዊ ሆነሃል ማለት ነው» አልኩት፡፡

«እንዴት?» አለ፡፡

«የኛ ዘመን ሰዎች ብዙ ጊዜ በዘመድ ይጠየቃሉ እንጂ ዘመድ አይጠይቁም ይባላል»

«የምሄደው ወደተለየ ዘመድ ስለሆነ ነው» አለኝ እየሳቀ፡፡

«የተለየ ዘመድ ደግሞ እንዴት ያለ ነው»

«እኔ የተማርኩት ባሕር ዳር ከተማ ነው፡፡ ወላጆቼ በልጅነቴ ስለሞቱ ከየዘመዱ ተጠግቼ ነበር በመከራ የተማርኩት፡፡ እኔ ያልቀመስኩት የመከራ ዓይነት የለም፡፡ ሲመቸኝ የቀን ሥራ፣ ሳይመቸኝ የሰው ቤት ተላላኪ ሆኜ ነበር የተማርኩት፡፡ ብዙዎቹ ዘመዶቼ በቤታቸው ለማስጠጋት አንጂ እኔን ለመርዳት ዐቅም አልነበራቸውም፡፡