«ቀበቶዎን ይፍቱ፣ ጫማዎን ያውለቁ»

ወደ ሐራሬ ዚምባቡዌ ለመጓዝ ዕቃዬን በጋሪ እያስገፋሁ ወደ ቦሌ ዓለም ዐቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ እየገባሁ ነው፡፡ በሩን ስታልፉ የመጀመርያውን ፍተሻ ታገኙታላችሁ፡፡

አንድ ሸምገል ያሉ ቆፍጣና አባት ከአንዲት እንደ አውራ ዶሮ በንቃት ከሚራመዱ እናት ጋር ዕቃቸውን አንዲት ልጅ እየገፋችላቸው ከፊቴ ይጓዛሉ፡፡ የሰውዬው አረማመድ የወታደርን ቤት የቀመሱ መሆናቸውን ያሳብቅባቸዋል፡፡ ከቁመታቸው ዘለግ ብለው አካባቢውን ማተር ማተር ያደርጉታል፡፡ ምናልባትም ወደ አካባቢው ሲመጡ የመጀመርያቸው ሳይሆን አይቀርም፡፡

 የፍተሻው ቦታ ስንደርስ ልጂቱን ዕቃ የሚገፉ ሌሎች ሰዎች ረድተዋት ሻንጣዎቹን በተንሸራታቹ መፈተሻ ላይ ጫኑላት፡፡ ከዚያ በኋላ ሽማግሌው ሰውዬ ከፊት ቀደሙና ተፈታሾች በሚያልፉበት የብረት ሳጥን ለማለፍ ተዘጋጁ፡፡

ፈታሿ «አባቴ ቀበቶዎን ይፍቱ፣ ጫማዎንም ያውልቁ» አለቻቸው፡፡

«ምን?» አሉ ሽማግሌው ኮስተር ብለው፡፡

«ቀበቶዎን ይፍቱ፣ ጫማዎን ያውልቁ»

«ማን? እኔ? እኔ የሸዋ ረገድ ወንድም» ጠየቁ ሽማግሌው ከምድር እስከ ሰማይ ተራ በተራ እያዩዋት፡፡ እግራቸው ሲንቀጠቀጥ ይታየኛል፡፡

«አዎ ጌታዬ ሕግ ስለሆነ ነው» አለች ፈታሿ ደንገጥ ብላ፡፡

«ምንድነው ሕጉ? ሰውን ቀበቶ ማስፈታት፣ ጫማ ማስወለቅ?» ሽማግሌው በቁጣ ጠየቁ፡፡

ልጅቱ ዝም አለች፡፡

«ሸዋ ረገድ ትሙት ቀበቶማ አላወልቅም፣ ወንድ ልጅ እንዴት በአደባባይ ቀበቶ ያወልቃል፡፡ እንኳን ዛሬ በሰላሙ ጊዜ ለጣልያንም አልፈታሁ፤ እንዴት እንዴት ብትደርፍሩኝ ነው ቀበቶ ፍታ የምትሉኝ፤ ደግሞ ቀበቶ አጥብቅ የሚባልበት ዘመን አልፎ ቀበቶ ፍታ የሚባልበት ጊዜ መጣ? እዚህ የቆማችሁት ቀበቶ ለማስፈታት ነው?» ተንቀጠቀጡ፡፡

ልጃቸው ቀስ ብላ ጉዳዩን ልታስረዳቸው ሞከረች፡፡

«ተዪው ተዪው አልሄድም ይቅርብኝ፡፡ ይሄ አሜሪካ የሚባለው ገና ካሁኑ ቀበቶ ማስፈታት ከጀመረማ ችግር ነው፡፡ ቀበቶ ለመፍታት ነው እንዴ የምሄደው፡፡ ተዪው እመለሳለሁ ዕቃዬን መልሱ፡፡ ድሮም ጨቅጭቃችሁ ጨቅጭቃችሁ አስነሣችሁኝ እንጂ የነጭ ሀገር ሄጄ ምን ጤና ላገኝ፡፡» ወደ መጡበት በር ተመለሱ፡፡

እርሳቸው ወደ መጡበት ሲመለሱ አንድ ለግላጋ ወጣት በእድሜ ከርሱ ትንሽ ከፍ ያሉ ከሚመስሉት ወላጆቹ ጋር እየተጫወተ ወደ አውሮፕላን ጣቢያው ገባ፡፡ ሱሪው ከወገቡ ወርዶ ሊያመልጠው ደርሷል፡፡ ቀበቶ የሚባል የለውም፡፡ አዩት ሽማግሌው፡፡

«አይፈረድባቸውምኮ ዛሬ ሁሉ ቀበቶውን ፈትቷል፡፡ ጠላት ሳያስገድደው በገዛ እጁ ፈትቷል፡፡ ወገብ መታጠቅ ቀርቷል፡፡ ሱሪን ሳብ አድርገው ወገብ ላይ ሸብ አድርገው ሲታጠቁት ነው እንጂ፡፡ አይ ሸዋ ረገድ ገድሌ እንኳንም ይህንን አላየሺው፡፡ አይ ስምንተኛው ሺ፤ ሴቶቹ በልጠውን ሱሪያቸውን በቀበቶ ሲታጠቁ፣ ወንዱ ቀበቶ እየፈታ»

ይህንን ስሰማ ሰውዬው አባት አርበኛ መሆናቸውን ተረዳሁ፡፡ እናም አዘንኩ፡፡ እኒህ ሰውኮ ወደ ፍተሻው እንደ ቀረቡ የአርበኛነት የክብር መታቂያቸውን አሳይተው ሲሆን በልዩ ሳሎን ማለፍ ነበረባቸው፤ ካልሆነም ለእርሳቸው በሚመጥን መልኩ መስተናገድ ነበረባቸው፡፡ ይህ አውሮፕላን ጣቢያ የተገነባውኮ በእነርሱ የአርበኛነት ደም ላይ ነው፡፡

ግን አባት አርበኛ ማለት በኢትዮጵያኛ ምን ማለት ነው? ለአድዋ እና ለድል በዓል የአርበኝነት ልብስ ለብሶ፣ ሜዳልያውን ደርድሮ፣ በአረንጓዴ ቢጫ ቀይ ባንዲራ አሸብርቆ አደባባይ የሚወጣ ሽማግሌ ማለት ነው) እና በቃ፡፡ ከዚያ የት ነው የሚኖሩት? መዓርጋቸው ምንድን ነው? የሚያገኙት ሀገራዊ ክብር ምንድን ነው? ለመሆኑ ስለ እነዚህ «ልዑላን ዜጎች» ተብሎ የወጣ የክብር እና የጥቅም ሕግ ይኖር ይሆን?

አሜሪካውያን ትዝ አሉኝ፡፡ ታላላቅ ዜጎች senior citizen የሚሏቸው የኅብረተሰብ ክፍሎች አሉ፡፡ ሀገሪቱን አገልግለው ለአረጋዊነት የበቁ ዜጎች፡፡ በየአውቶቡሱ እና ሕዝብ በሚበዛበት ቦታ ሁሉ «ለታላላቅ ዜጎች ቅድሚያ ስጡ» የሚሉ ማስታወቂያዎች አሉ፡፡ ለሕዝባዊ አገልግሎት በሚከፍሏቸው ክፍያዎች ሁሉ የነጻ ዕድል ወይንም ቅናሽ አላቸው፡፡ ምክንያቱም ሀገራቸውን አገልግለዋልና፡፡

ለመሆኑ የኛ አባት አርበኞች ቅድሚያ፣ ልዩ ጥቅም፣ ቅናሽ፣ የሚያሰጥ መታወቂያ ይኖራቸው ይሆን) በአውቶቡስ ሲሄዱ እኩል ይከፍላሉ? እኩልስ ይጋፋሉ? ቀበሌ ሲሄዱ እኩል ይቀጠራሉ? እኩልስ ይሰለፋሉ? ሐኪም ቤት ሲሄዱ እኩል ይከፍላሉ? እኩልስ ተራ ይጠብቃሉ? በፍተሻ ቦታዎችስ ክብራቸው ይጠበቃል? ለመዓርጋቸው በሚመጥን መልኩ ይስተናገዳሉ?

ለአንድ አባት አርበኛ «ቀበቶህን ፍታ» ትልቅ ትርጉም አለው፡፡ ለአንድ መፈተሽ ሥራው ለሆነ ሰው ግን የዕለት ቋንቋው ነው፡፡ በልጅቱ አልፈርድም፡፡ ሽምግልናቸውን እንጂ አባት አርበኛነታቸውን በምን ልታውቅ ትችላለች?

ለእርሳቸው ቀበቶ ዝናር የታጠቁበት፣ ሽጉጥ የሻጡበት፣ በረሃብ ጊዜ አንጀት ያሠሩበት፣ ወገብ ሸብ ያደረጉበት ነው፡፡ ትዝ የሚላቸው ለሀገራቸው የከፈሉት መሥዋዕትነት ነው፡፡

የታለ ዝናርህ የተንዠረገገው

የታለ ቀበቶህ ወገብክን ያሠረው

የታለ ጎፈሬህ ችቦ የመሰለው

አርበኛ ነኝ ስትል ልቤን ቃር ቃር አለው

ያለችው ዘፋኝ የዛሬውን ባየቺው፡፡

ያኔ በዱር በገደሉ እየተዋደቁ ጠላት ሲያርበደብዱ፤ አንድ የጣልያን ሶላቶ ወይንም አንድ ሀገሩን የከዳ ባንዳ ሲማርኩ መጀመርያ ቀበቶውን አስወልቀው ትጥቅ አስፈትተው ነበር የሚነዱት፡፡ ዛሬ ዘመን ተቀይሮ የስንቱን ቀበቶ ያስወለቁትን ጀግና የሚያው ቃቸው ቀርቶ ቀበቶ ፍቱ ሲባሉ ምን ያድርጉ?

ለዚህች ሀገር ያገለገሉ መምህራን፣ ምሁራን፣ ሳይንቲስቶች፣ ጋዜጠኞች፣ ነጋዴዎች፣ የመንግሥት ባለሥልጣናት፣ ዲፕሎማቶች፣ አርቲስቶች፣ ሾፌሮች፣ ሐኪሞች፣ ደራስያን፣ ለአገልግሎታቸው ሌሎች ዜጎች ምንድን ነው የሚከፍሏቸው? ሰ!ሞቱ ሞቱ ብለን ዜና ከመሥራት አልፈን መቼ ነው እንዲህ ያሉትን ዜጎች በሕይወት እያሉ አመስግነን የምንሸልማቸው? በእኔ ዕድሜ እንኳን ስንት የሽልማት ድርጅት ተፈጥሮ ፈረሰ፡፡

እንግሊዞች ለሀገራቸው ያገለገሉ ልዑላን ዜጎችን በንግሥቲቱ እጅ «ሰር» የሚል መዓርግ አሰጥተው ልዩ የከበሬታ ሥፍራ ያጎናጽፏቸዋል፡፡ ሌላው ቀርቶ «የጌቶች ምክር ቤት» House of Lords እንዲህ ባሉ ልዑላን ዜጎች የተሞላ ነው፡፡ ሀገራቸውን ያውቃሉ፣ አገልግለዋል፣ ለሀገራቸው ያስባሉ፣ የተሻለ ልምድ እና ዕውቀት አላቸው ብለው በማሰብ ነው ቦታውን የሚሰጧቸው፡፡

እኛስ ጋ ከፖለቲካዊ ወገንተኛነት፣ ከዘር ቁራኛነት፣ ከዘመን ልምሾ፣ ከትውልድ ቁርሾ የጸዳ ተቋም ቢኖረን ምናለ፡፡ ለሀገራቸው የሠሩትን፣ ላቅ ያለ አስተዋጽዖ ያደረጉትን፣ ኢትዮጵያን ኢትዮጵያ ያሰኙትን፣ ከራሳቸው አልፈው ለሁላችን የሚተርፍ ነገር ያበረከቱትን የትውልድ ባለውለታዎች የምናከብርበት፡፡ የምናመሰግንበት፡፡ ለሥራቸው ዕውቅና የምንሰጥበት፡፡

የክብር ስማቸውን፣ የክብር ልብሳቸውን፣ የክብር ሽልማታቸውን ወስነን፡፡ ልዩ ጥቅሞቻቸውን ለይተን፡፡ በልብስ ወይንም በመታወቂያ መለያ ሰጥተን ብናከብራቸው፡፡ መቼም ሁሉም በሁሉ እኩል አይደለም፡፡ አባቶቻቸን «ከጣት ጣት ይበልጣል» ይላሉ፡፡ «ኮከብ እም ኮከብ ይኼይስ ክብሩ» እንዲል፡፡ የአንዱ ኮከብ ክብር ከሌላው ኮከብ ይበልጣል፡፡

ነጋድራስ ተሰማ እሸቴ በአንድ ወቅት የገጠማቸውን እንደዚህ ተናግረው ነበር፡፡ «አንድ ቢሮ ሄድኩና ጸሐፊዋን አለቃዋን ለማነጋገር መምጣቴን ገለጥኩላት፡፡ ይጠብቁ ብላ አስቀመጠችኝ፡፡ አላወቀችኝም፡፡

«ለመሆኑ እኔን ታውቂኛለሽ?» አልኳት፡፡

«አላወቅኩዎትም አባቴ» አለችኝ፡፡

«ነጋድራስ ተሰማ እሸቴ ሲባል አልሰማሽም» አልኳት

«አልሰማሁም» አለቺኝ፡፡

ትንሽ ስለማንነቴ ዘረዘርኩላት፡፡ አንዱንም አላወቀቺውም፡፡

በመጨረሻ «ይድነቃቸው ተሰማንስ ታውቂዋለሽ» ብዬ ጠየቅኳት፡፡

«እንዴ እርሳቸውን የማያውቅማ አለ እንዴ» ብላ ነቃ አለቺ፡፡

«እኔ የእርሱ አባት ነኝ» አልኳት፡፡

ከመቀመጫዋ ተነሥታ እየዘለለች መጣች፡፡ «የይድነቃቸው ተሰማ አባት ነዎት? ይቅርታ አላወቅኩዎትም ነበር፡፡ ምናለ እንደ መጡ ቢነግሩኝ ኖሮ» አለቺና በድጋሚ ወደ አለቃዋ ቢሮ ገባች፡፡

ከዚያም በሩን ከፍታ አስገባቺኝ፡፡ ልጆቼ ድሮ የደጃዝማች ተሰማ እሸቴ ልጆች ነን ብለው ነበር የሚመኩት፡፡ ዛሬ ዘመኑ ተቀየረና፤ እኔንም የሚያውቀኝ ትውልድ አለፈና የይድነቃቸው አባት ነኝ እያልኩ በልጆቼ መመካት ጀመርኩ፡፡ ነገ ደግሞ እርሱንም እኔንም የሚያውቀን ትውልድ ሲያልፍ ተረት እንሆናለን» ነበር ያሉት፡፡

እውነታቸውን ነው፡፡ እንዴው ለመሆኑ በአድዋ እና በአምስት ዓመቱ ወረራ የተጋደሉ አርበኞች የመሠረቱት የአርበኞች ማኅበር የአድዋ እና የአምስት ዓመቱ አርበኞቻችን በዐረፍተ ሞት እየተገቱ ሲሰናበቱን ወራሹ ማነው? ወይስ ጣልያን እንደገና መጥቶ ሀገራችንን በመውረር አርበኛ እንድናፈራ ይርዳን? ከአርበኞች ማኅበር ወደ አርበኞች የሽልማት እና የክብር ተቋም የምንሸጋገረውስ መቼ ነው?

ይህንን ሁሉ ሳስብ ነበር ዕቃዬን አስጭኜ፣ በኢሚግሬሽን በር በኩል ዘልቄ፣ ሁለተኛውን ፍተሻ አልፌ አውሮፕላን ውስጥ ራሴን ያገኘሁት፡፡

አውሮፕላኑ ሊነሣ ሲል የበረራ አስተናጋጇ «አውሮፕላኑ ለመነሣት በሚያደርገው ዝግጅት ወገባችሁን እንድትታጠቁ ትመከራላችሁ» ስትል እኒያ አርበኛ ትዝ አሉኝ፡፡ ይህንን ቃል አውሮፕላን ውስጥ ሲሲሙት «ተባረኪ፣ ታጠቁ እንጂ ፍቱ ይባላል፤ ለካስ በዚህ ዘመን ቀበቶ የሚያስፈታ ብቻ ሳይሆን ቀበቶ አጥብቁ የሚልም አለ» እንደሚሉ ገመትኩ፡፡

ሐራሬ፣ ዚምባብዌ