የቅኔ እና የመጻሕፍት እናት

የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያንን የአብነት ሊቃውንት ስናስታውስ ብዙ ጊዜ ስማቸው የሚነሡት ወንዶች ናቸው፡፡ ጥንታዊው ባህላችን ሴቶችን በልጅነታቸው ስለሚድር ከፍ ወዳለው የትምህርት ማዕረግ እንዲደርሱ አላደረገም፡፡ በርግጥ ውዳሴ ማርያም አጥንተው፣ ዳዊት ደግመው ሌላውንም የቃል ትምህርት የሚሞካክሩ እናቶች በየቦታው ሞልተው ነበር፡፡

አልፎ አልፎ እንደ ተወርዋሪ ኮከብ ብቅ ብለው ታሪክ የሚቀይሩ እናቶችም ነበሩ፡፡ በ16ኛው መክዘ የተነሡት የቅኔዋ ሊቅ እማሆይ ሐይመት፣ በቅርቡ ዘመናችን በቅኔ ችሎታቸው የታወቁ የነበሩት የጎንጅዋ እማሆይ ገላነሽ ለዚህ አብነት ሆነው ይጠቀሳሉ፡፡

 በተለይም የነ እማሆይ ገላነሽ ታሪክ በየቦታው መነገር እና በየሚዲያው መነሣት ሌሎችንም እኅቶች ወደ አብነት ትምህርቱ እንዲገቡ እና ችግሩን ሁሉ ተቋቁመው በመምህራኑ ወንበር እንዲቀመጡ እያደረገ ነው፡፡

እማሆይ ወለተ ሕይወት ይባላሉ፡፡ እድሜያቸው ወደ 45 ዓመት ይሆናል፡፡ የሚገኙት በአኩስም ጽዮን የቅዱስ ያሬድ ከፍተኛ መንፈሳዊ ትምህርት ቤት ውስጥ ነው፡፡ አኩስም የቅዱስ ያሬድን ዩኒቨርሲቲ ለማቋቋም በተመሠረተው ኮሚቴ ስለማገለግል በተደጋጋሚ አሄዳለሁ፡፡ እዚያ አንዲት የአብነት መምህርት እንዳሉ እሰማ ነበር፡፡

እኒህን እናት ለማነጋገር እና እንዴት ከውሻ ጋር ታግለው፣ ኮቾሮ ለምነው፣ አገር ላገር ዞረው፣ በሴነት የሚያጋጥመውን ፈተና ተቋቁመው ለዚህ ሊበቁ ቻሉ? የሚለውን ለማወቅ እጓጓ ነበር፡፡ ጉዞዬ የስብሰባ መዓት እየወረደበት አላገጣጥም ብሎኝ ሁለት ሦስት ጊዜ አሳለፍኩ፡፡

ባለፈው ለአኩስም ጽዮን በዓል ወደ ሥፍራው በሄድን ጊዜ እንደ አጋጣሚ ሆኖ ማረፊያችን በቅዱስ ያሬድ ከፍተኛ መንፈሳዊ ት/ቤት ግቢ ውስጥ ሆነ፡፡ እኔም ዕድሉን አገኘሁና እዚያ ያገኘኋቸውን ተማሪዎች ስለ ጉዳዩ ጠየቅኳቸው፡፡

እነሆ ከእማሆይ ጋር ተገናኘን፡፡

«በ1975 ዓም ነው ቤተሰቦቼን ትቼ በምናኔ ወደ አኩስመ የመጣሁት፡፡ እዚህ እንደ መጣሁ ስለ መጋቤ ምሥጢር ሄኖክ ሰማሁ፡፡ የትርጓሜ መጻሕፍት ሊቅ የሆኑት መጋቤ ምሥጢር ሄኖክ ሴቶች መማር አለባቸው የሚል አስተያየት እንዳላቸው ሰማሁ፡፡ ከዚያ እኔም ወደ እርሳቸው ሄድኩ፡፡

«የቤተ ክርስቲያን ትምህርትን የጀመርኩት እዚያ ነው፡፡ የትግራይ ተማሪ ለሴቶች ያዝንልናል፡፡ ያበረታቱናል፡፡ ለምነው ያመጡልናል፡፡ እንድንቸገር አይፈልጉም፡፡ መጋቤ ምሥጢርም ለሴት ተማሪዎች ክብካቤ ያደርጋሉ፡፡ ደግሞ አኩስም የተለመደ ነው፡፡ ከኔ በፊት ታላቋ ባለ ቅኔ መምህርት መብራት በዚሁ ቦታ ቅኔ ማስተማር ጀምረው ነበር፡፡»

እማሆይ በ1984 ዓም ቅኔ ለመማር ወደ ጎጃም ጎንጅ ጽላሎ ወረዱ፡፡ እዚያም የቅኔውን መምህር የኔታ ያሬድን አገኟቸው፡፡ የኔታን ለመማር እንደመጡ ሲነግሯቸው፡፡ ተጨነቁ፡፡ እንዴት አድርገው መማር እንደሚችሉ ያስቡ ነበር፡፡ መጀመርያ እምቢ አላሏቸውም፡፡ ጎጆ ይሠራላት ብለው በተማሪዎቹ አሠሩላቸው፡፡ «ትጸናለች ብለው አላሰቡም ነበር፡፡ እንዴው ትንሽ ቆይታ ስትቸገር ትሄድ ይሆናል ብለው ነው የተቀበሉን» ይላሉ እማሆይ ሲያስታውሱት፡፡

ተማሪዎቹ ረዷቸው፡፡ የተማሩትን በማስተማር፣ በማስቀጸል፣ ከሚበሉት በማካፈል፣ ከአደጋም በመጠበቅ ተከባከቧቸው፡፡ «በትምህርቱ እንደገፋሁበት ሲያውቁ የኔታ ከእርሳቸው ቤት አጠገብ አደረጉኝና ከራሳቸው ምግብ ይመግቡኝ ጀመር፡፡ ለተማሪዎቻቸው ማስተማርያ አደረጉኝ» ይላሉ እማሆይ፡፡

እስከ 1987 ዓም ጨጎዴ ሐና ቆዩ፡፡ ከዚያም ቅኔውን አስመስክረው ወደ አኩስም ተመለሱ፡፡ አኩስም ላይም ወንበር ተክለው ማስተማር ጀመሩ፡፡

ዛሬ እማሆይ ቅኔ እና ትርጓሜ መጻሕፍት ያስተምራሉ፡፡ አሥር የመጻሕፍት ተማሪዎች እና 30 የቅኔ ተማሪዎች አሏቸው፡፡

እንዴው ይህንን አገልግሎትዎን ይበልጥ ለማሳካት ምን ቢደረግልዎ ይወድዳሉ? አልኳቸው፡፡

«ለተማሪዎቼ ቤተ መጻሕፍት ቢኖራቸው፤ የቤተ ክርስቲያንን መጻሕፍት አንድ ላይ አግኝተው ሊያነቡ የሚችሉበት ዕድል ቢኖራቸው፤ ይህንን ነው የምፈልገው» ነበር ያሉኝ፡፡