መታረቅ ወይስ መታረቅ

ሰሞኑን የሁላችንንም ተስፋ ከፍ ከፍ አድርጎ የነበረ ነገር ሲጨልም አይተናል፡፡

በአባቶች መካከል የተፈጠረው መለያየት በዕርቅ ሊፈታ ነው ተባለ፡፡ ሽማግሌዎች ተሰባሰቡ ተባለ፡፡ ቅዱስ ሲኖዶስ እና በዝርወት ያሉት አበውም ፈቃደኛ ሆኑ ተባለ፡፡ ቀን ተቆረጠ ተባለ፡፡ ከአዲስ አበባ የተወከሉ ልኡካን አሜሪካ ገቡ ተባለ፡፡ አዲስ አበባ ከሚገኘው ቅዱስ ሲኖዶስ ተመድበው አሜሪካ የሚገኙት ሊቃነ ጳጳሳት ሳያውቁት እና ሳይሳተፉበት ሽማግሌዎች ተቀበሏቸው ተባለ፡፡ በሀገረ ስብከቱ መንበረ ጵጵስና ሳይሆን ሆቴል ዐረፉ ተባለ፡፡ አንዳንድ ሽማግሌዎች ራሳቸው እዚህ ከነበሩት አበው ጋር አይስማሙ ነበር ተባለ፡፡ ዳላስ አውሮፕላን ማረፊያ የደረሰውን ልኡክ ለመቀበል በነበረው መርሐ ግብር ላይ ፍቅር ሳይሆን መቃቃሩ በግልጽ ታይቶ ነበር ተባለ፡፡

ሽማግሌዎቹ ምሥጢር ላለማውጣት ተማምለዋል ተባለ፡፡ ዋናው መፍትሔ ነገሩን ከባለቤቱ ሕዝብ መደበቅ ነው ተባለ፡፡ ከአዲስ አበባ ልኡካን አንዱ ከኛ ጋር ሊነጋገር አይችልም ብለው አሜሪካ ያሉት አባቶች አቋም ያዙ ተባለ፡፡ ሽማግሌዎቹ እያግባቡ ነው ተባለ፡፡ ይህ ከልኡካኑ አንዱ የሆነ ሰው ይቅርታ መጠየቅ አለበት ተባለ፡፡ በመጨረሻም እርቁ ሳይጀመር ተጠናቀቀ ተባለ፡፡ ከዚያም መግለጫ ወጣ፡፡ እኛም አነበብን፡፡

ብዙዎቹን ነገሮች ተባለ «ተባለ» እያልኩ የምዘረዝረው እርቁ ለምን አስፈለገ? ዓላማው ምንድን ነው? ሽማግሌዎቹ እነማን ናቸው? እንዴት ተሰባሰቡ ወይም ተመረጡ? ከዚህ በፊት ያላቸው ችሎታ እና ልምድ ምንድን ነው? እነማን ተወከሉ? ውይይቱ የት እና መቼ ይጀመራል? በምን በምን ጉዳዮች ሊነጋገሩ ወሰኑ? ወዘተ ለሚሉት ጥያቄዎች በተባራሪ ከሚሰሙት ነገሮች በስተቀር እኔ ባይ አካል ምንም ነገር ለማለት ስላልደፈረ ነው፡፡

ምክንያቱም ቦታው የሚዲያ አሠራር እና ጥቅም የማይታወቅበት፤ ነገሮች ከሕዝብ ተነጥለው የሚሠሩበት አሜሪካ ነውና፡፡

እኔ ግን አንድ ነገር እጠይቃለሁ፡፡ ለመሆኑ እነዚህ አካላት መታረቅ ነው መታረቅ ያለባቸው? መታረቅ የሚለው ቃል ሲጠብቅ እና ሲላላ ትርጉሙ ይለያያል፡፡ ሲጠብቅ «መቃናት፣ መገራት፣ መስተካከል፣ መታረም፣» ማለት ነው፡፡ ሲላላ ደግሞ «መስማ ማት፣  መግባባት፣ ይቅር መባባል» ማለት ይሆናል፡፡

እኔ ግን መጀመርያ መገራት፣ መቃናት፣ መስተካከል፣ መታረም ይቀድማል ባይ ነኝ፡፡ ይህ ቢኖር ኖሮ ስንት የተለፋበት ዕርቅ ባልፈረሰ ነበር፡፡

መጀመርያ መታረቅ የሚያስፈልጋቸው እንዲህ ያለውን ነገር ለመሸምገል የሚነሱ አካላት ናቸው፡፡ እነዚህ አካላት በመንፈሳዊነት እና በአካሄድ መታረቅ አለባቸው፡፡ ለምሳሌ ይህ ሽምግልና ሲጀመር ራሳቸው ሽማግሌዎቹም ሆኑ ሕዝቡ ጸሎት እንዲያደርጉ መነገር ነበረበት፡፡ የፍቅር ጠላት የሆነውን ሰይጣን ያለ ጸሎት ማስወጣት ይቻላል ብሎ ማሰብ የወንጌሉን ቃል ማስተሐቀር ነው፡፡ ዓላማቸውን ገልጠው «እኛም ሱባኤ ይዘናል እናንተም ጸልዩልን» ቢሉን ኖሮ ከመካከላችን እግዚአብሔር የሚሰማው አንድ ሰው ባልጠፋ፤ የዚህም ሰው ጸሎት የተወያዮቹን ልብ ባስተካከለው ነበር፡፡ ከዚህም ታልፎ ጸሎት ሕይወታቸው ወደ ሆኑ ገዳማውያን አበው መባውን በመላክ በጸሎት አስቡን መባል አለበት፡፡ በፍቅር እስከ መቃብር የፊታውራሪ አሰጌን እና የፊታውራሪ መሸሻን ለጦርነት የደረሰ ጠብ ያበረደው የዲማ ጊዮርጊስ እና የብቸና ጊዮርጊስ ካህናት ጸሎት እና ልመና መሆኑን ሊቁ ሐዲስ ዓለማየሁ ነግረውን ነበረ፡፡ መቼም ሁለቱ ተወያዮች ከፊታውራሪ መሸሻ እና ከፊታውራሪ አሰጌ የተሻለ ዕውቀት እና መንፈሳዊነት አይጠፋባቸውም፡፡ ነገር ግን ፍቅር እስከ መቃብር የተጻፈውና የታተመው ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ስለሆነ ለነማንዴላ እንጂ ለኛ ዕርቅ አይጠቅምም፡፡

ሁለተኛው ደግሞ በአሠራር መታረቅ ነው፡፡ ይህ ዓይነቱ ሽምግልና ወይ ባህላዊውን አለያም ዘመናዊውን የሽምግልና አካሄድ ያለ በለዚያም ሁለቱንም መያዝ አለበት፡፡ በባህላዊው ሽምግልና የሚፈሩ እና የሚታፈሩ ሽማግሌዎች ያስፈልጋሉ፡፡ ተው ቢሉ የሚሰሙ፣ ቢራገሙ የሚያደርሱ፣ ቢናገሩ የሚያሳምኑ ሽማግሌዎች፡፡ እኔ እንዳየሁት ግን አሁን ተጀምሮ የነበረውን ውይይት ያስተባበሩት ሽማግሌዎች ከአንድ እና ሁለት ሰዎች በቀር ይሄ ያንሳቸው ነበር፡፡

በዘመናዊው የሽምግልና አካሄድ ደግሞ የቴክኒክ ኮሚቴ እና አማካሪዎች ያስፈልጋሉ፡፡ የቴክኒክ ኮሚቴው ሽምግልናው ከመደረጉ በፊት ቦታውን፣ ተወያዮችን፣ አጀንዳዎችን፣ አካሄዶችን፣ ችግር ቢያጋጥም የመፍቻ መንገዶችን፣ ወዘተ ቀድሞ በሚገባ የሚሠራ የባለሞያዎች ቡድን ነው፡፡ በዕርቅ እና ድርድር ጉዳዮች ልምድ ያካበቱ፣ መፍትሔ ማመንጨት የሚችሉ ባለሞያዎች ይካተቱበታል፡፡ እነዚህ ባለሞያዎች ከሁለቱም ወገን አማካሪዎች ጋር በመሆን መንገዱን እንደ ዮሐንስ ይጠርጉታል፡፡

አማካሪዎቹ ተወያዮቹን ወክለው በዝርዝር ጉዳዮች ላይ ቀደም ብለው ይነጋገራሉ፤ የሚያስማሙትን እና የሚያለያዩትን ይለያሉ፤ ከቤተ ክርስቲያን ሕግ እና ሥርዓት፣ ከታሪካዊ እና ባህላዊ ጉዳዮች አንፃር ነገሮችን ይገመግማሉ፡፡ የማስማሚያ ሃሳብም ያመነጫሉ፡፡ ከዚያ በኋላ ዋኖቹ ተወያዮች ሲመጡ እነርሱ አማካሪ በመሆን ውይይቱን ያሣልጣሉ፡፡

ሌላው መታረቅ የሚገባቸው ተወያዮቹ ናቸው፡፡ አባቶች ናቸው፤ ቤተ ክርስቲያንን የሚመሩ ናቸው፤ ለመንጋው ኃላፊነት ያለባቸው ናቸው፤ ሌሎችን ያስታርቃሉ ተብለው የሚጠበቁ ናቸው፤ በዕድሜም ሽማግሌዎች ናቸው፡፡ በዕውቀትም የበለጸጉ ናቸው፡፡ በመሆኑም ችግሩን ለመፍታት እና ውይይቱ እንዲሳካ የቻሉትን ሁሉ ማድረግ አለባቸው፡፡

አሁን እንደታየው ግን በሁለቱም ተወያዮች ዘንድ ያልታረቁ ነገሮች ነበሩ፡፡

ከአዲስ አበባ የመጡት ተወያዮች እዚያ ለሚገኘው ሕዝብ ምንም አልነገሩትም፡፡ በተባራሪ ከሰማው ነገር በቀር፡፡ ጉዳዩን የቤተ ክህነቱ ሰዎች እንኳን ጥርት ባለ መልኩ አያውቁትም፡፡ እዚህ አሜሪካ ያሉት ሊቃነ ጳጳሳትም በዌብ ሳይት እና ሀገር ቤት በመደወል ከሰሙት በስተቀር በመዋቅሩ መሠረት አልተነገራቸውም፡፡ የሂደቱ አካልም አልነበሩም፡፡ «ባለቤት ያቃለለውን አሞሌ ባለ ዕዳ አይቀበለውም» ይባላል፡፡ ቤት ውስጥ የቀሩት ልጆች እየተናቁ፣ ከቤት ወጠተዋል የተባሉትን ለማምጣት የሚደረግ ውይይት እንዴት ውጤታማ ይሆናል?

በአሜሪካ ከነበሩት አባቶችም ያልታረቀ ነገር ነበር፡፡

በመጀመርያ ደረጃ ልኡካኑን በተመለከተ ማለቅ ያለበት መጀመርያ ነው፡፡ በሌላም በኩል አንድ አካል ወኪሉን ከላከ እርሱኑ ተቀብሎ መነጋገር ይቻል ነበር፡፡ በመግለጫው ላይ የቀረበው ስሞታ ቀድሞ ሊያልቅ ይገባው የነበረ እንጂ የውይይቱ ማፍረሻ መሆን አልነበረበትም፡፡ ለመሆኑ አንደኛው ወገን ስለሌላው ወገን ሲጽፍ፣ ሲናገር፣ ሲያወግዝ አልኖረም እንዴ) ቅዱስ ሲኖዶስ ባወጣው መግለጫ፣ በጻፈው ጽሑፍ እና በወሰነው ውሳኔኮ ሁሉም አበው አሉበት፡፡ እዚህ ያሉት አባቶችም ሲጽፉ፣ ሲያወግዙ ነው የኖሩት፡፡ እንዴት አንድ ሰው ብቻ የጉዳዩ ባለቤት ሊሆን ቻለ?

በሌላስ በኩል መለያየት፣ መወጋገዝ፣ መጻጻፍ እና መተቻቸት ባይኖር ኖሮ የዕርቅ ውይይትስ ያስፈልግ ነበር? የተጋደሉ፤ የተታኮሱ፤ የተጨፋጨፉ ሰዎችኮ በፖለቲካው መድረክ ተወያይተዋል፤ ታርቀዋል፡፡ እንኳንስ የሃይማኖት ሰዎች፡፡ ደግሞስ መንፈሳዊ ሰው ይቅርታ ልጠይቅ ይላል እንጂ እገሌ ይቅርታ ይጠይቀኝ ማለት የጀመረው ከመቼ ወዲህ ነው? ይቅር በለው የሚል እንጂ ይቅርታ እንዲጠይቅህ አስደርገው የሚል ወንጌል ተጻፈ እንዴ?

እስከ ዛሬ በታሪክ እንደታየው በመንበር ላይ የተቀመጠ እና ሥልጣኑን የተቆናጠጠ አካል ነበር ምክንያት እየፈጠረ ዕርቅን እና ውይይትን የሚያደናቅፈው፡፡ አሁን ግን ያኛው ወገን ለእምቢታ ቸኮለ፡፡ ብዙ ሰዎች የደነቃቸው ቅዱስ ሲኖዶስ ዕርቁን መደገፉ፣ አሜሪካ ድረስ ልዑካን ልኮ ለመነጋገር መፍቀዱ ነበር፡፡ ይህንን መልካም ዕድል ተጠቅሞ፤ ፈተናዎችን ሁሉ በመቋቋም ለቤተ ክርስቲያን አንዳች ጠቃሚ ነገር መሥራት እዚህ ያሉት አበው ድርሻ ነበር፡፡ ግን አልታደልንም፡፡

ሌላው ቀርቶ ነገሩን በዓለማዊ መንገድ ካየነው ከአዲስ አበባ አሜሪካ ድረስ መመጣት አልነበረበትም፡፡ ወይይቱ በኣማካይ ቦታ መሆን ነበረበት፡፡ ነገር ግን ችግሩ ወዳለበት ቦታ ያኛው አካል መምጣቱ በራሱ አንድ ሊደነቅ የሚገባው ርምጃ ነበረ፡፡ «እናንተ ኬንያ ኑና እንወያይ» ከሚለው ትዕቢት ይልቅ «ያላችሁበት መጥተን እንወያይ» ማለቱ አዲስ ጅምር ነበር፡፡ ምናለበት እንደ በላዔ ሰብእ ጠብታ ነገር ስናገኝ እንደ ሰይጣን ከመድፋት፣ እንደ ድንግል ማርያም ጥላችንን ብንጥልበት እና ሚዛን እንዲደፋ ብናደርገው?

አንዳንድ አካላት የችግሮችን መኖር ይፈልጓቸዋል፡፡ ጭር ሲል አይወዱም፡፡ በችግሩ እያመካኙ የፖለቲካ ሂሳብ መሥራት፤ ገንዘብ መሰብሰብ እና ድጋፍ መሰብሰብ ለምደዋል፡፡ ችግሩ ከተፈታ የመታገያ አጀንዳ እናጣለን ብለው ይፈራሉ፡፡ ውይይቱ ሊካሄድ ነው በተባለበት ሰሞንና በሚካሄድበት ጊዜ ሁሉ የሚሰሙ ድምፆች ነበሩ፡፡ ትላልቅ የሚባሉ አባቶች ሳይቀሩ ለምን ውይይት ይደረጋል? እያሉ ጫና ሲያሳድሩ ነበር፡፡ የአሜሪካው ልኡካን ይህንን ጫና መቋቋም የቻሉ አይመስለኝም፡፡ ይህ ልብ ቀድሞ መታረቅ ነበረበት፡፡

ምንም እንኳን በቂ መረጃ ባለማግኘቱ ሊወቀስ ባይችልም፤ ሕዝቡ በተባራሪ የሰማውን በመያዝ አይዟችሁ በርቱ፤ ከጎናችሁ ነን፤ ይህ እና ያ ሃሳብ አለን እያለ ማበረታታት ነበረበት፡፡ መጸለይ ነበረበት፡፡ ሽማግ ሌዎቹንም የት ደረሰ? እያለ በግድም ቢሆን መጠየቅ ነበረበት፡፡ አሠራራቸውን እንዲያስተካክሉ እርማት መስጠት ነበረበት፡፡ ልኡካኑ ላይ ጫና ማሳደር ነበረበት፡፡ እንዴት በተልካሻ ምክንያት ይህንን ትልቅ ዳቦ ሊጥ ታደርጋላችሁ? ብሎ መቆጣት ነበረበት፡፡ ዋንጫ እንዲመጣ ከመጫወት ይልቅ ዋንጫ እንዲመጣ የመጠበቅ አካሄድ እስከ ዛሬም አላዋጣን፤ ዛሬም አላዋጣን፡፡ ቀድሞ መታረቅ የነበረበት አንዱ ነገር ይህ ነበር፡፡

እነዚህ ሁሉ ሳይታረቁ ዕርቁ ተጀመረና፤ እንደተጀመረ አለቀ ተባለ፡፡ ከዚያም መግለጫ ወጣ ተባለ፤ ለመግለጫውም መልስ ተሰጠው ተባለ፡፡ ሕዝቡም የሚያወራበት አጀንዳ አገኘ ተባለ፡፡ ችግራችንም ይቀጥላል ተባለ፡፡