የብርጭቆው ወይስ የምንጩ ውኃ

በአንድ ሀገር ውስጥ አንድ ኩሬ ብቻ ነበረ፡፡ የሀገሩም ሰዎች ውኃ የሚጠጡት ከዚያ ኩሬ ነው፡፡ አንድ ቀን የሀገሩ ሽማግሌዎች ለድግስ ተሰብስበው እያለ ውኃ ተቀዳ፡፡ ውኃው ግን ቆሻሻ ነበረ፡፡ ተጋባዦቹ በተቀዳላቸው ውኃ ተበሳጩና ሌላ ውኃ እንዲቀዳላቸው ጠየቁ፡፡ ነገር ግን በድጋሚ የተቀዳው ውኃም ቆሻሻ ነበረ፡፡ በዚህ ጊዜ ተጋበዡ በሃሳብ ለሁለት ተከፈለ፡፡ አንዳንዱ ችግሩ ከብርጭቆው ነውና ብርጭቆው መቀየር አለበት አለ፡፡ ሌላው ደግሞ የለም ሌላ ውኃ እንደገና መቀዳት አለበት አሉ፡፡

ክርክሩ እያየለ በመሄዱ ሁለቱም ነገሮች እንዲደረጉ ተወሰነ፡፡ ብርጭቆውም ተቀየረ፤ ውኃውም እንደገና ተቀዳ፡፡ ነገር ግን አሁንም ውኃው ንጹሕ ሊሆን አልቻለም፡፡ በዚህ ጊዜ አንድ ጠቢብ አዛውንት አንድ ሃሳብ አመጡ፡፡ «እስኪ ውኃው የሚቀዳበት ኩሬ ይታይ» ሲሉ፡፡

እርሳቸው የሰጡትን ሃሳብ ተከትሎ ኩሬው ታየ፡፡ እውነትም ኩሬው ቆሽሾ ነበር፡፡ እኒያ ሽማግሌም «ውኃ እየቀያየርን ስንቀዳ፣ ብርጭቆም ስንቀይር የኖርነው እንዴው በከንቱ ነው፡፡ ችግሩ ከብርጭቆውም፣ ከተቀዳውም ውኃ አልነበረም፡፡ ችግሩ ከምንጩ ነበር» አሉ፡፡ ከዚያም የመንደሯ ሰዎች ተሰብስበው በመውረድ ኩሬውን ከልዩ ልዩ አቅጣጫ መጥተው ካበላሹት ቆሻሻዎች አጸዱት፡፡ የመንደርዋም ነዋሪ ንጹሕ ውኃ መጠጣት ጀመረ ይባላል፡፡

ይህ ታሪክ ከቤተ ክህነታችን ታሪክ ጋር ይመሳሰላል፡፡ የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን ቤተ ክህነት ያጋጠመውን ፈተና በተመለከተ ከምእመናንም ሆነ ከተቆርቋሪ ወገኖች ሁለት ዓይነት መፍትሔዎች ይሰማሉ፡፡ የመጀመርያው ችግር ፈጠሩ የምንላቸውን ሰዎች በሌሎች ሰዎች መተካት መፍትሔ ነው የሚል ሲሆን፣ ሁለተኛው ደግሞ የቤተ ክርስቲያንዋን ሕንፃዎች፣ቢሮዎች፣ መኪናዎች፣ ወዘተ መቀየር ችግሩን ይፈታል ብሎ የሚያምን ነው፡፡

የሰዎች መለዋወጥ ችግሮችን በመጠኑም ቢሆን አይፈታም ተብሎ አይታመንም፡፡ ከዚህም በላይ የተሻ ሰዎች ለተሻለ ዕድገት የእመርታ መሠረቶችም ይሆናሉ፡፡ ወይንም ደግሞ ዕድገቱን በማፋጠን፣ተፈላጊውን ለውጥ በማቀላጠፍ እና ውጤቱን በማስቀጠል ከፍተኛ ሚናም ይኖራቸዋል፡፡

ነገር ግን የግለሰቦች መለዋወጥ ብቻውን የቤተ ክህነቱን ችግር አይፈታም፡፡ ሕመሙን በመጠኑ ይቀንሰው ካልሆነ በስተቀር፡፡

አንዳንድ ወገኖች የቤተ ክህነቱን ችግሮች ከሥር ከመሠረታቸው ስለማናያቸው አሁን የተፈጠሩ ወይንም በተወሰኑ ግለሰቦች ምክንያት የተከሰቱ፤ ያለበለዚያም ደግሞ እንግዴ ክስተት አድርገን እናያቸዋለን፡፡ ብዙዎቹ ፈተናዎች ግን ዛሬ ተባብሰው፣ ወይንም መኖራቸውን ራሳቸው በራሳቸው ገልጠው፣ ያለበለዚያም እኛ ለማወቅ ችለን ይሆናሉ እንጂ እዚያው ቤተ ክህነቱ ውስጥ ተወልደው ያደጉ ናቸው፡፡

ለምሳሌ ቁልፍ ፈተናዎቻችን የሆኑት ዘረኛነት፣ ፖለቲካዊ ጥገኛነት እና ያልተስተካከለ አሠራር ዛሬ የተጀመሩ ነገሮች አይደሉም፡፡

በቤተ ክህነቱ ታሪክ የሸዋ፣ የጎጃም፣ የጎንደር፣ የትግሬ እየተባሉ የሚነገርላቸው ዘመናት አሉ፡፡ እነዚህ ዘመናት ያለ ሃፍረት ሲነገሩ ስንሰማ ዘረኛነት ሥር ሰድዶ የኖረ ፈተና እንጂ ዛሬ የመጣ ወረርሽኝ አለመሆኑን እንረዳለን፡፡ አልፎ አልፎ እንደነ አቡነ ጎርጎርዮስ ካልእ ያሉ አበው ከንፍሮ መካከል እንዳመለጠች ጥሬ ይህንን ፈተና ቢያልፉትም ብዙዎች ግን «እገሌ ያገሬ ሰው ስለሆነ» እያሉ በኩራት መናገርን፣ መመካትን እና መጠቀምን ያለ መሸማቀቅ ሲተገብሩት ኖረዋል፡፡

በውጭ ሀገር እየኖረ ይህንን እቃወማለሁ የሚለው ወገኔም ቢሆን ቤተ ክርስቲያኑን በታቦቱ ስም ከመጥራት ይልቅ በወንዙ እና በጎጡ መጥራት የሚቀናው ነው፡፡ «የነ እገሌ ቤተ ክርስቲያን» የሚባል ኑፋቄም፣ ዕብደትም የሆነ አመለካከት እንደልቡ እጁን ከትቶ የሚጓዘው እዚያው ባሕር ማዶ ነው፡፡

አንዳንዱም ቢሆን እነ እገሌ የሚያደርጉትን የሚቃወመው የርሱ ወገኖች ስላልሆኑ እንጂ ተግባሩ ስሕተት ስለሆነ አይደለም፡፡ ያለበለዚያማ «እነ እገሌ እዚያኛው ቤተ ክርስቲያን ሞልተውታል» እያሉ እያማረሩ ለራስ ወገን እና አመለካከት ብቻ ሌላ ቤተ ክርስቲያን ማነፅ መች ይኖር ነበር፡፡ አንዳንዴ እንዲያውም ጥፋቱን ለምን እኛ አላጠፋነውም የሚባል ሁሉ ይመስላል፡፡ ከዚያም ባስ ሲል የአንዳንዶቻችን እምነት «የጎመን ምንቸት ውጣ የሥጋ ምንቸት ግባ» ዓይነት ነው፡፡

ፖለቲካውን መንተራሱንም ቢሆን ከጥንት ለምደነው የመጣን ነው፡፡ ቤተ ክህነቱ ከቤተ መንግሥቱ ጋር መሳ ለመሳ ሆኖ መኖሩ ጠቅሞታል? ወይስ ጎድቶታል? በሚለው ላይ እንወያይ ካልሆነ በቀር አብረው አልሠሩም ማለት ግን አይቻልም፡፡ በርግጥ አንዳንዶቹ ይህንን ክስተት የኢትየጵያ ብቸኛ ክስተት እያደረጉ ሊያወግዙበት ይነሣሉ፡፡ ነገር ግን ቤተ ክህነቱ ቤተ መንግሥቱን ተጠቅሞ ለሀገር ፣ለወገን፣ ለወንጌል መስፋፋት እና ለድኅነት የሚጠቅም ሥራ እስከሠራ ድረስ ለምን አብራችሁ ሆናችሁ ተብሎ ሊወቀስ አይችልም፡፡ ከጥንቶቹ የነአብጋርን እና የነቆስጠንጢኖስን፣ ከሀገራችን የነአብርሃ እና አጽብሃ፣ የነካሌብን እና የነ ገብረ መስቀልን መጥቀስ ይቻላል፡፡

ነገር ግን ቤተ ክህነቱ በቤተ መንግሥቱ አሉታዊ ተጽዕኖ ውስጥ ወድቆ መለካዊ /ፈቃድ ፈጻሚ/ ከሆነ ግን ችግር ነው፡፡ ትናንትም ሆነ ዛሬ በዘመናዊው ዓለም ቤተ መንግሥቱን በማቅናትም ሆነ በማገዝ፣የቤተ መንግሥቱንም እገዛ በመጠቀም የሚሠሩ አብያተ ክርስቲያናት አሉ፡፡ የሩሲያን፣ የአርመንያን፣ የግሪክን አብያተ ክርስቲያናት መጥቀስ ይቻላል፡፡

በሀገራችንም በንጉሡም፣ በደርግም ሆነ በኢሕአዴግ ዘመን ቤተ ክህነቱ ከቤተ መንግሥቱ ጋር ሠርቷል፡፡ ሁለቱም ተከባብረው እና ተጠባብቀው፣ ነጻነታቸውን ጠብቀው እና ተረዳድተው እስከ ሠሩ ድረስ ሁለቱም ይጠቀማሉ፡፡ ይህ ሲፈርስ ግን ወይ ሁለቱም አለያም ቢያንስ አንዱ ይጎዳሉ፡፡

እስካን ባሉኝ መረጃዎች ከቤተ ክህነት ውጭ በሆኑ ጸሐፍት ለፖለቲካ እና ለዘር በነበራቸው አመለካከት የተደነቁት ፓትርያርክ ብጹዕ ወቅዱስ አቡነ ተክለ ሃይማኖት ናቸው፡፡ በዘመናቸው የነበሩ የደርግ አባላት በጻፏቸው መጻሕፍት ይህ አቋማቸው በአድናቆት ተዘክሯል፡፡ ለምሳሌ «ነበር» በተሰኘው የዘነበ ፈለቀ ክፍል ሁለት መጽሐፍ ላይ «ለምሳሌ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ጳጳስ ብጹእ አቡነ ተክለ ሃይማኖት እንደራሴ የመሆን ፍላጎት አልነበራቸውም፡፡ በብዙ ልመናና ማግባባት «እሺ እንዳላችሁ ይሁን» ከአሉ በኋላ የእጩ ተመራጭነት ቅፅ እንዲሞሉ ተሰጥቷቸው በመጠይቁ መሠረት በማከናወን ላይ እንዳሉ «ብሔረሰብ» የሚል ረድፍ ላይ እንደደረሱ «አልፈልግም ያልኳችሁ ለዚህ ነው፡፡ እኔ በየትም ቦታ፤ በማንኛውም ጊዜ የምወክለው ሃይማኖቴንና ምእመናንን ብቻ ነው፡፡ ከዚህ ውጭ ወኪል የመሆን ተልዕኮ የለኝም፤ እንዲኖረኝም አልፈልግም፡፡» ብለው በማንኛውም ሁናቴ የፖለቲካ ወጋግራ መሆን እንደማይሹ በጠንካራ አንደበት ተናገሩ፡፡በቅጹም ላይ ሳይፈርሙበት «ያውላችሁ» ብለው ሊሄዱ ተነሡ፡፡ «ኧረ ግድ የለም ይተውት ብጹዕ አባታችን» ተብለው ያመኑበትን ብቻ በቅፁም ላይ አስፍረው ያላመኑበትን ትተው ፈረሙ» ይላል፡፡ ገጽ 107

ይቀጥላል